Bilirkişi Raporuna İtiraz
HMK Madde 281
(1) Taraflar, bilirkişi raporunun, kendilerine tebliği tarihinden itibaren iki hafta içinde, raporda eksik gördükleri hususların, bilirkişiye tamamlattırılmasını; belirsizlik gösteren hususlar hakkında ise bilirkişinin açıklama yapmasının sağlanmasını veya yeni bilirkişi atanmasını mahkemeden talep edebilirler. (Ek cümle:22/7/2020 7251/24 md.) Bilirkişi raporuna karşı talebin bu süre içinde hazırlanmasının çok zor veya imkânsız olması ya da özel yahut teknik bir çalışmayı gerektirmesi hâlinde yine bu süre içinde mahkemeye başvuran tarafa, sürenin bitiminden itibaren işlemeye başlamak, bir defaya mahsus olmak ve iki haftayı geçmemek üzere ek süre verilebilir.
(2) Mahkeme, bilirkişi raporundaki eksiklik yahut belirsizliğin tamamlanması veya açıklığa kavuşturulmasını sağlamak için, bilirkişiden, yeni sorular düzenlemek suretiyle ek rapor alabileceği gibi, tayin edeceği duruşmada, sözlü olarak açıklamalarda bulunmasını da kendiliğinden isteyebilir.
(3) Mahkeme, gerçeğin ortaya çıkması için gerekli görürse, yeni görevlendireceği bilirkişi aracılığıyla, tekrar inceleme de yaptırabilir.
Bilirkişi Kimdir?
Bilirkişi, hukuk yargılamasında hakimin, ceza yargılamasında hakimin yanı sıra savcının hukuk bilgisi dışında, çözümü özel veya teknik bilgi, uzmanlık gerektiren durumlarda başvurulan, konunun uzmanı, tarafsız kişidir.
Bilirkişi görevi, kendisine başvurulan olayda gereken teknik durumları tarafsız bir şekilde açıklamak ve hakimin takdirine sunmaktır. Yukarıda da belirtildiği gibi bilirkişi hukuki bir nitelendirme veyahut yorum yapamaz. Uygulamada bu gibi hukuki yorum içeren veyahut hukuki bir bilgiye dayalı olarak aldırılan raporlar hatalıdır ve hükme esas alınamayacak haldedir.
Bilgisine başvurulacak bilirkişi/bilirkişiler hakim tarafından re’sen bilirkişilik bölge kurulu tarafından hazırlanan listede yer alan kişiler arasından seçilir. Bilirkişiler ile ilgili hakimler hakkındaki yasaklılık ve ret sebebiyle ilgili kurallar geçerlidir. Yani tarafsızlığından şüpheyi gerektiren önemli bir sebebin bulunması hâlinde, taraflardan biri bilirkişiyi reddedebileceği gibi bilirkişi de bizzat dosyadan çekilebilir. Zira, raporu düzenleyen kişinin tarafsız olması gerekmektedir.
Bilirkişi Sayısı Nasıl Belirlenir?
H.M.K’nun 267. Maddesi uyarınca sadece bir kişinin bilirkişi olarak tayin edileceği genel kuraldır. Ancak bazı istisnai hallerde bu sayı artar.
Daha öncede belirttiğimiz üzere bilirkişi incelemesi özel ve teknik bilgi gerektiren hallerde yapılır. Dolayısıyla inceleme yapılacak olan konunun çözümlenmesi tek bir bilirkişi ile olamayacak ise birden fazla bilirkişi görevlendirilmesi gerekir.
Birden fazla bilirkişi tayin edilmesi halinde ise bilirkişi sayısı tek olmalıdır. Bir diğer istisnai hal ise kanunlar tarafından birden fazla bilirkişi tayin edilmesinin zorunlu kılındığı hallerdir. Örneğin; 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu ile üç kişiden az bilirkişi görevlendirilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
Bilirkişi Raporuna İtiraz Süresi Nedir?
Hakimin bilirkişi incelemesi yapılmasına karar vermesi üzerine bilirkişi hakim tarafından belirlenen süre içinde uyuşmazlığa ilişkin incelemeler yapar, bir rapor hazırlayarak bu raporu mahkemeye sunar. Bu işlemin ardından rapor ilgililere tebliğ edilir. Uyuşmazlığın tarafları, bilirkişi raporunun kendilerine tebliğ edilmesinden itibaren 2 hafta içinde bu rapora itiraz edebilir. Kanunda bilirkişi raporuna itiraz edilmesi için belirlenen 2 haftalık süre hak düşürücü niteliktedir. Bu nedenle tarafların 2 haftalık süre içinde rapora itiraz etmemeleri durumunda bilirkişi raporu taraflar açısından kesinleşir.
Bilirkişi Raporuna İtiraz Etmenin Sonuçları
Bilirkişi raporu tebliğ edildikten sonra iki hafta içerisinde tarafların bu rapora karşı itiraz edebileceklerinden bahsetmiştik. Ancak taraflar bazen bu iki haftalık süre içerisinde itiraz etmezler yani süreyi kaçırabilirler bazen de bilerek ve isteyerek bu rapora itiraz etmeyebilirler. Rapora itiraz edilmemesi usul hukuku açısından bazı sonuçlar doğurmaktadır.
Taraflardan sadece biri itiraz eder diğeri itiraz etmez ise ; bilirkişi raporuna itiraz etmeyen taraf için rapor kesinleşir. İtiraz üzerine ek rapor veya yeni rapor alınır ve bu rapor itiraz eden aleyhine bir durum yaratır ise bu durumda ek rapor veya yeni rapor değil ilk rapor hükme esas alınmalıdır. Buna hukuk dünyasında usuli kazanılmış hak diyoruz.
Her iki taraf bilirkişi raporuna itiraz etmez ise rapor taraflar için kesinleşir. Ancak hakim için bir kesinleşme söz konusu olmadığından hakim taraflardan bağımsız olarak bilirkişiden ek rapor veyahut yeni bir bilirkişiden rapor alınmasına karar verebilir.
Bilirkişi Raporuna İtiraz Dilekçesi Nasıl Yazılır?
Bilirkişi raporuna itiraz edilmesi dilekçe kanalıyla sağlanır. Bilirkişi raporuna itiraz eden ilgili/ilgililer, bilirkişi dilekçesine itiraz dilekçelerinde rapora kısmen veya tamamen itiraz edilmesini gerekçeli olarak açıklamalıdır.
Zira hiçbir gerekçe göstermeksizin salt “itiraz ediyorum” şeklinde bir düşünce ile hazırlanmış itiraz dilekçesi mahkemece kabul edilemez nitelikte sayılacaktır.
Bilirkişi raporuna itiraz edecek olan ilgili, rapordaki bilgilerin ve hesapların (Örn; alacak kalemleri) doğruluğunu teyit etmeli, herhangi bir hata/ihmal varsa bu durumu dilekçesinde gerekçeli bir şekilde izah ederek itiraz konusu yapmalıdır.
Bilirkişinin Görev ve Yetkileri
Bilirkişinin görev ve yetkileri; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile düzenlenmiş olup bu işlemleri dürüstlük kurallarına göre tarafsız bir bakış açısıyla objektif olarak yapmalıdır. Bilirkişinin hazırladığı rapor sadece bilirkişinin uzmanlık alanı ile ilgili olup, hukuki bir değerlendirme yazılmaz. Ayrıca hakim de bilirkişiye dosyayı gönderirken, hukuki bilgi ile çözülmesi mümkün olan konuları gönderemez. Bilirkişi kendisine görev verildikten sonra görevi bir başkasına devredemez. Ayrıca kendisine dosya kapsamında sunulan bilgi ve belgeler de sır saklama yükümlülüğü içinde olup bilirkişi bu gizliliği korumalıdır. Sır saklama yükümlülüğü bilirkişilik görevi sona erdikten sonra da devam eder.
Mahkeme bilirkişiyi görevlendirdikten sonra yasaklılık ya da ret halleri yoksa bilirkişi görevi kabul etmek zorundadır. Kabul işleminden sonra usulüne uygun olarak yemin eder ve görüşünü kendisine verilen süre içinde mahkemeye bildirir. Bilirkişi görevini mahkemenin idaresi altında yürütür, eğer görev alanı hakkında bir tereddüde düşerse mahkemeden açıklığa kavuşturulmasını talep edebilir. Bilirkişi incelemesini yaparken aynı zamanda tarafların bilgisine başvurabilir ancak bu başvuruyu mahkeme uygun bulmalıdır. Ayrıca bir tarafın görüşünü alırken diğer taraf da orada bulunmak zorundadır.
Sık Sorulan Sorular
Hakim bilirkişi raporuna uymak zorunda mı?
Bilirkişi raporundan sonra dava sonuçlanır mı?
Bilirkişinin reddi nasıl yapılır?
Bilirkişi raporunu değiştirebilir mi?
Mahkeme bilirkişi ücretini kim öder?
Avukatın bilirkişi raporuna itiraz etmemesi
Bilirkişi raporuna itiraz süresi
Bilirkişi raporuna itiraz edilirse ne olur
Taşınmaz değer tespiti bilirkişi raporuna itiraz
Bilirkişi raporuna itirazın reddedilmesi
