Etiket: Hukuki El Atma Nedir?

Kamulaştırmasız El Atma Nedir? Güncel 2025 Rehberi

️ Kamulaştırmasız el atma, kamu kurumlarının özel mülkiyete ait bir taşınmaza, yasal kamulaştırma süreci işletmeden el koyması veya mülkiyet hakkını sınırlandırmasıdır.

Kamulaştırmasız el atma, devletin veya bir kamu kurumunun, özel mülkiyete konu bir taşınmaza herhangi bir kamulaştırma işlemi yapmadan el koyması ya da malikin mülkiyet hakkını sınırlandırmasıdır. Bu müdahale, ya taşınmaza doğrudan fiili müdahale yoluyla ya da hukuki düzenlemelerle dolaylı olarak gerçekleşebilir.

Kısaca:

Kamulaştırmasız el atma, kamu gücünün kamulaştırma yasasına aykırı şekilde kullanılmasıdır. Taşınmazın bedeli ödenmez, malik bilgilendirilmez ve buna rağmen mülkiyet hakkına müdahale edilir.

Kamulaştırmasız el atma, idarenin özel mülkiyete konu taşınmazlara, yasal kamulaştırma sürecini işletmeden fiilen veya hukuken müdahale etmesi durumudur. Bu tür müdahalelerde, taşınmazın bedeli ödenmeden malikin mülkiyet hakkı kısıtlanır. Hukuki el atma, idarenin taşınmaza fiziksel müdahale olmaksızın, hukuki işlemlerle mülkiyet hakkını sınırladığı durumlardır. Örneğin, bir taşınmazın imar planında park, okul veya yol alanı olarak ayrılması ve beş yıl içinde kamulaştırma yapılmaması hukuki el atma olarak değerlendirilir.

Kamulaştırmasız el atma durumunda, taşınmaz sahibi, idareye karşı tazminat talebinde bulunabilir. Bu süreçte, taşınmazın değeri belirlenerek, idarenin haksız el atma durumu tespit edilirse tazminata hükmedilir. Bu tür davalarda görevli mahkeme, müdahalenin türüne göre belirlenir: fiili el atma davaları için Asliye Hukuk Mahkemesi, hukuki el atma davaları için ise İdare Mahkemesi yetkilidir.

Kamulaştırmasız el atma davalarında zamanaşımı süresi söz konusu değildir. Yani, kamulaştırma işlemi yapılmaksızın mülküne el konulan kimseler, her zaman dava açma hakkına sahiptirler.

Bu tür durumlarla karşılaşan taşınmaz sahiplerinin, hak kaybı yaşamamaları adına, süreci alanında uzman bir avukatla yürütmeleri önemlidir.

---

İçindekiler

• Kamulaştırmasız El Atma Ne Demek?,

• Fiili El Atma Nedir?,

• Hukuki El Atma Nedir?,

• Haklarınız ve Hukuki Süreç,

• Mahkemeler ve Yetkiler,

• Zamanaşımı, Tazminat ve Faiz

• Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

---

✅ Kamulaştırmasız El Atma Ne Demek?

Kamulaştırmasız el atma; kamu kurumunun, özel mülkiyetteki taşınmaza bedel ödemeden ve kamulaştırma yapmadan müdahale etmesidir. Bu, Anayasa’nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlali anlamına gelir.

---

️ Fiili El Atma Nedir?

İdarenin taşınmaza doğrudan fiziksel müdahalesi söz konusudur:

• Yol, köprü, bina yapılması

• Elektrik hattı döşenmesi

• Araziye hafriyat dökülmesi

Örnek: Belediyenin bir arsayı asfaltlayarak yol haline getirmesi.

---

Hukuki El Atma Nedir?

Taşınmazın imar planında kamu hizmetine (park, okul, yol) ayrılması, ancak 5 yıl içinde kamulaştırma yapılmaması durumudur. Malik, mülkiyet hakkını kullanamaz, ama fiili bir müdahale yoktur.

Örnek: Arsanın “yeşil alan” ilan edilip yıllarca kamulaştırılmaması.

---

⚖️ Haklarınız ve Hukuki Süreç

Taşınmaz sahibi aşağıdaki yollara başvurabilir:

• Tazminat Davası (Bedel Davası)

  • Fiili el atma → Asliye Hukuk Mahkemesi

  • Hukuki el atma → İdare Mahkemesi

• Ecrimisil Davası: Geçmişe dönük kullanım bedeli

• İmar Planı İptal Davası: Hukuki el atmayı ortadan kaldırmak için

---

️ Mahkemeler ve Yetkiler

---

⏳ Zamanaşımı, Tazminat ve Faiz

• Fiili El Atma: Zamanaşımı YOK

• Hukuki El Atma: 5 yıl içinde kamulaştırma yapılmazsa dava açılabilir

• Tazminat: Dava tarihindeki rayiç değer esas alınır

• Faiz: El atma tarihinden itibaren en yüksek kamu alacağı faizi uygulanır

Kamulaştırmasız El Atmanın İki Türü Vardır;

1. Fiili El Atma

İdare, taşınmaza fiilen müdahale eder. Örneğin:

• Yol yapılması

• Enerji hattı geçirilmesi

• Araziye moloz, hafriyat dökülmesi

• Kamu binası inşa edilmesi

Bu tür durumlarda idare, mülkiyet hakkını doğrudan ihlal eder ve taşınmazı kamu hizmetine tahsis eder. Taşınmazın kullanımı kısıtlanır ya da tamamen ortadan kalkar.

Örnek Olay: Belediyenin bir tarlaya asfalt dökmesi ve orayı yol olarak kullanması. Malike ödeme yapılmazsa bu bir fiili el atmadır.

---

Hukuki El Atma

Fiili bir işlem yapılmadan, taşınmazın imar planında park, okul, yol gibi kamu hizmetine ayrılmasıdır. Bu durumda malik, mülkiyet hakkını hukuken kullanamaz. Kullanım, tasarruf ve yararlanma yetkileri kısıtlanır.

Örnek Olay: Bir arsanın imar planında “yeşil alan” ilan edilmesi ve 5 yıl içinde kamulaştırılmaması.

---

Kamulaştırmasız El Atma Halinde Ne Yapılır?

Kamu kurumları taşınmaza hukuka aykırı şekilde müdahale ettiğinde malik şu haklara sahiptir:

• Tazminat davası (bedel davası) açabilir.

• Fiili müdahale varsa Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvurur.

• Hukuki müdahale varsa İdare Mahkemesi’ne başvurur.

• Ecrimisil davası ile geçmişe dönük kullanım bedeli talep edebilir.

• İmar planı iptal davası açarak hukuki el atmayı ortadan kaldırabilir.

---

Kamulaştırma Kararı Kesinleşmeden Tahsilat Yapılabilir mi?

Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı sonrası, kamulaştırmasız el atma davalarında verilen kararlar kesinleşmeden de icraya konulabilir. Bu sayede mağduriyet daha hızlı giderilebilir.

Kamulaştırmasız El Atma Nedir Fiili Hukuki Müdahale Davalar

Kamulaştırmasız El Atma – Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Kamulaştırmasız el atma nedir?
   Kamu kurumunun, özel mülkiyete konu taşınmaza kamulaştırma yapmadan el koymasıdır.

2. Fiili el atma nedir?
   İdarenin taşınmaza fiilen müdahale ederek onu kullanmasıdır (yol yapma, bina dikme gibi).

3. Hukuki el atma nedir?
   Taşınmazın imar planında kamuya ayrılması ama kamulaştırma yapılmamasıdır.

4. Kamulaştırmasız el atma hukuka uygun mu?
   Hayır. Mülkiyet hakkının ihlali anlamına gelir ve hukuka aykırıdır.

5. Bu durumda ne yapabilirim?
   Tazminat davası açabilir, mülkiyet bedelini ve zararınızı talep edebilirsiniz.

6. Hangi mahkemeye başvurmalıyım?
   Fiili el atmada Asliye Hukuk Mahkemesi; hukuki el atmada İdare Mahkemesi yetkilidir.

7. Taşınmaz tapusuzsa dava açılabilir mi?
   Hayır. Taşınmazın tapulu olması gerekir.

8. Mirasçılar dava açabilir mi?
   Evet, taşınmaz sahibi vefat etmişse mirasçılar dava açabilir.

9. Uzlaşma zorunlu mu?
   Hayır. 1983 sonrası el atmalar için uzlaşma şartı kaldırılmıştır.

10. Zamanaşımı süresi var mı?
    Fiili el atmalarda zamanaşımı yoktur. Hukuki el atmalarda 5 yıl kuralı vardır.

11. Tazminat nasıl hesaplanır?
    Taşınmazın dava tarihindeki rayiç (piyasa) değeri esas alınır.

12. Faiz uygulanır mı?
    Evet. En yüksek kamu alacağı faizi uygulanır.

13. İdare kamulaştırma yapmadan taşınmaza el koyabilir mi?
    Hukuken hayır. Ancak fiilen sıkça rastlanır.

14. İmar planında “yeşil alan” olması hukuki el atma mıdır?
    Evet, beş yıl içinde kamulaştırma yapılmazsa hukuki el atma sayılır.

15. İmar planı değişikliği dava konusu olabilir mi?
    Evet. İmar planı iptal davası da açılabilir.

16. Ecrimisil (kullanım bedeli) istenebilir mi?
    Evet. Geriye dönük kullanım için ecrimisil talep edilebilir.

17. Dava ne kadar sürer?
    Ortalama 1–2 yıl sürer. Davanın niteliği ve delil durumu süreyi etkiler.

18. Karar kesinleşmeden icra yapılabilir mi?
    Evet. AYM kararıyla kesinleşmeden icraya konu edilebilir.

19. Aynı taşınmaz için hem bedel hem iptal davası açabilir miyim?
    Duruma göre evet. Ancak hangisinin öncelikli olduğu hukuki analizle belirlenmelidir.

20. Bu süreçte avukatla çalışmak zorunlu mu?
    Zorunlu değil ama teknik bir dava olduğu için avukatla çalışmak büyük avantaj sağlar.

Kamulaştırmasız El Atma Nedir? Haklarınız Süreç ve Davalar (2025)