Elbirliği Mülkiyeti Nedir?
Elbirliği mülkiyeti, diğer bir deyişle iştirak halinde mülkiyet; kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyetidir (TMK m.701/1). Örneğin, miras ortaklığı topluluğunda mirasçıların terekedeki mülkiyet hakkı 4721 sayılı Medeni Kanun’da öngörüldüğü üzere elbirliği mülkiyeti şeklindedir. Elbirliği mülkiyetinde malikler arasında paydaşlık değil, “ortaklık” ilişkisi vardır. Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır (TMK m.701/2).
Bir eşya üzerindeki mülkiyet hakkı, bir şahsa ait ise “ferdi mülkiyet”, birden fazla şahsa aitse “birlikte mülkiyet” söz konusu olmaktadır. Birlikte mülkiyet ise “paylı mülkiyet” ve “elbirliği mülkiyeti” olmak üzere iki şekilde tesis edilebilir.
Elbirliği mülkiyetinin oluşmasına neden olan hukuki olay ve işlemlere aşağıdaki durumlar örnek verilebilir:
Aile malları ortaklığı (TMK md. 373)
Adi ortaklık (TBK md. 620)
Edinilmiş mallara ortaklık (TMK md. 258)
Genel mal ortaklığı (TMK md. 257)
Miras ortaklığı
Elbirliği Mülkiyeti ile Paylı Mülkiyet Arasındaki Fark Nedir?
Elbirliği mülkiyeti durumunda, hak sahiplerinin hisse oranları belirsiz olduğundan, mülkiyetin satışı gibi işlemler gerçekleştirilemez. Tüm ortakların birlikte hareket etmesi gerekmektedir ve mülkiyetle ilgili herhangi bir hukuki işlem, ortakların ortak bir kararıyla gerçekleşir. Bu durum, paylı mülkiyet durumundan farklıdır.
TMK m. 688’e göre, paylı mülkiyete sahip olan birden fazla kişi, bölünmemiş bir mülkiyetin tamamına belirli paylarla malik olur. Paylar genellikle eşit kabul edilir, özellikle belirtilmediği sürece. Tapu senedinde hisse veya oran belirtilmemişse, buna elbirliği mülkiyeti tapusu denir.
Paylı mülkiyet durumunda, her ortak, kendi payının haklarına ve yükümlülüklerine sahiptir. Bu payı rehnedebilir, alacaklılar tarafından haczedilebilir ve devredebilir. Ancak elbirliği mülkiyeti durumunda, mirasçılardan hiçbiri kendi payını satma veya devretme yetkisine sahip değildir. Her bir mirasçı, hak sahibi olup, pay sahibi değildir. Bu nedenle, ortaklık ilişkisi söz konusudur.
Elbirliği Mülkiyetin Özellikleri Nelerdir?
Tapuda elbirliği mülkiyeti özellikleri incelendiği zaman, her bir ortağın payı olmadığı görülür. Bu bakımdan çok daha farklı bir sistem vardır Her ortağın hakkı malın tümü için geçerlidir. Miras yoluyla kazanılan hak istenildiği vakit paylaştırılabilir. Bu tip gayrimenkul tapusunda hisse veya oran yazılı olmamaktadır. Zira elbirliği mülkiyeti tapusu içinde yalnızca ortakların ismi yer almaktadır.
Bu mülkiyet türü kapsamında hisselerin devredilmesi gibi bir hal de söz konusu olmaz. Zira bu tip durumda hisse oranları bulunmaz. Hangi ortağın ne kadarlık paya sahip oluğu da belirli değildir. Mevcut mülkiyet üzerinden işlem geçekleştirmeyi arzulayan kişilerin, kanuna göre oy birliği ile karar vermeleri gerekir. Hem tasarruf hem de yönetim konusunda alınacak kararlarda farklı görüşün olması da işlemlerin önüne geçmektedir. Paylı mülkiyet olması halinde ise tek bir kişinin payında olan mal devredilebilmektedir. Bunun yanı sıra alacaklı durumda olan kişiler payı haczetme, rehin tutma gibi haklara da sahiptir.
Elbirliği Mülkiyetinin Özellikleri Nelerdir?
* Elbirliği mülkiyetinde hak sahipleri birlikte maliktir ve mülkiyet var olan mülkiyete konu taşınır ve taşınmaz malların tamamına yayılmış durumdadır.
* Her bir hak sahibinin payları ayrılmamış ve üzerinde yasal tasarrufta bulunacak şekilde diğerlerinden tefrik edilmemiştir. Dolayısıyla her bir hak sahibi tek başına bu malvarlığı değerlerine ilişkin oybirliği olmadan tek başına işlem tesis edemez.
* Elbirliği mülkiyetindeki malvarlığı değerlerinin birlikte idaresi gereklidir. Tek başına diğer kişilerin hakları üzerinde yapılan tasarrufların hak sahipleri buna birlikte onay vermedikçe diğer hak sahipleri bakımından hak doğurması söz konusudur.
*Elbirliği mülkiyeti ortaklaşa, birlikte ve oybirliği ile idare edilmesi gereken bir mülkiyet şeklidir.
*Elbirliği mülkiyetindeki malların korunması için her bir hak sahibi bu konuda dava etme ve müdahalede bulunma ve diğer yasal takip haklarını kullanma yetkisine sahiptir.
Ortaklardan her biri ortak araziye izinsiz eksin biçmenin durdurulması ve tazmini için müdahalenin önlenmesi davası açabilir.
* Elbirliği mülkiyetinde belirli hallerde açılan davalar bakımından ortakların mecburi dava arkadaşlığı söz konusu olur. Yine aleyhe açılacak davalar da aynı şekilde bütün ortaklar aleyhine açılmalıdır elbirliği mülkisine konu malvarlığı değerleri ile ilgili olan.
Elbirliği Mülkiyetini Sona Erdiren Durumlar Nelerdir?
Elbirliği mülkiyeti, belirli durumlarda sona erebilir ve taşınmaz malın paylaşımı veya mülkiyet biçimi değişebilir. Elbirliği mülkiyetini sona erdirebilecek bazı durumlar şunlardır:
Rızai Taksim: Ortaklar arasında anlaşma sağlanarak rızai taksim yapılarak elbirliği mülkiyeti sona erdirilebilir. Taraflar, taşınmazın bölünmesi veya paylaşımı konusunda anlaşırlarsa, tapu sicil müdürlüğüne başvurarak rızai taksim işlemini gerçekleştirebilirler. Bu durumda, her bir ortak kendi payına ilişkin tapular alır ve taşınmaz artık ortak mülkiyete tabi olmaktan çıkar.
Mahkeme Kararıyla: Ortaklar arasında anlaşma sağlanamadığı veya anlaşmazlık çıktığı durumlarda, bir ortak mahkemeye başvurarak elbirliği mülkiyetinin sona erdirilmesini talep edebilir. Mahkeme, tarafların durumunu değerlendirerek taşınmazın paylaşımı veya satışı gibi kararlar verebilir ve elbirliği mülkiyetini sonlandırabilir.
Elbirliği Mülkiyetinin Sona Erme Halleri Nelerdir?
Elbirliği mülkiyetinde sona erme TMK m. 703’de düzenlenmiştir.
TMK m. 703: “Elbirliği mülkiyeti, malın devri, topluluğun dağılması veya paylı mülkiyete geçilmesiyle sona erer. Paylaştırma, aksine bir hüküm bulunmadıkça, paylı mülkiyet hükümlerine göre yapılır.”
Elbirliği mülkiyetinin sona ermesini genel olarak sona erme ve özel olarak sona erme halleri olarak inceleyebiliriz.
Genel olarak sona erme halleri:
Elbirliği mülkiyetine konu olan eşyanın yok olması.
Oybirliği ile alınan karar sonucu eşyanın üçüncü kişiye ya da içlerinden birisine devredilmesi.
Anlaşma üzerine paylaşmanın gerçekleşmesi.
Oybirliği ile alınan bir karar ile elbirliği ortaklığı paylı mülkiyete dönüştürülebilir. TMK m. 644. ise istisnai olarak miras şirketi bakımından birisinin dahi istemesi halinde elbirliği mülkiyeti paylı mülkiyete dönüşebilmektedir, itiraz halinde ise taksim davası açılır.
Başka birisi eşyanın mülkiyetini zaman aşımı ile kazanabilir, iyi niyetle kazanabilir.
Özel sona erme halleri ile kastedilen, kendi özel hükümlerinde düzenlenen sona erme halleridir.
Sık Sorulan Sorular
Elbirliği mülkiyetinde satış olur mu?
Elbirliği mülkiyeti nasıl sona erer?
Elbirliği mülkiyeti nedir örnek?
Hisseli tapuda elbirliği nasıl bozulur?
Elbirliği mülkiyetinde hisse devri olur mu?
Tapuda Elbirliği olan hisse nasıl satılır?
Hisseli tapu hissedarlardan habersiz satılır mı?
Elbirliği tapu paylı tapuya nasıl çevrilir?
Bir kişi hissesini satmak istemezse ne olur?
El birliği mülkiyeti hangi hallerde olur?
Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesi tapu harcı ne kadar?
Hisseli tapu dışarıdan birine satılır mı?
Hisseli tapuda yerler belli olur mu?
Hisseli tapu riskleri nedir?
