Fazla Çalışma Nedir İş Hukuku?
İş Kanunu 41. maddesine göre; fazla çalışma, kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. İşçinin ne zaman ve ne kadar süreyle çalıştırılabileceği ise İş Kanunu 63. maddesi ile İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliğinde belirtilmiştir. İş Kanunu 63. maddesine göre normal çalışma süresi haftada en çok kırk beş saattir. Yani haftalık toplam 45 saati geçen her çalışma fazla çalışma olarak değerlendirilecektir. Taraflar günde 11 saati aşmamak üzere hangi gün kaç saat çalışacaklarını kendileri belirleyebilirler. Günlük eşit oranda çalışabilecekleri gibi her gün için farklı saat dilimlerinde belirlenebilir.
Fazla Çalışma Ücreti Talep Hakkı Olmayan Meslekler Nelerdir?
İşyerinde üst düzey yönetici olarak çalışan yönetici konumunda olan işçiye görevini gerçekleştirdiği şekilde yüksek ücret ödenmesi durumunda, aynı yerde görev ve talimat veren başka üst düzey yönetici de olmaması halinde işçinin çalışma gün ve saatlerini kendisinin belirlediği kabul edileceğinden bu durumda fazla çalışmaya hükmedilmemektedir.
Yargıtay içtihatlarıyla da istikrar kazanmış uygulamaya göre, bazı meslek gruplarında fazla çalışma kabul edilmemektedir. Örneğin; tıbbi mümessiller çalışma saatlerini kural olarak kendileri belirlemektedir. Bu durumda fazla çalışma yaptıkları günlük faaliyet ve çalışma planları ayrıntılı incelendikten sonra belirlenmektedir. Kapıcıların esnek çalışma saatlerine tabi oldukları ve kapıcı konutları da işyerinin içinde olduğu gözetildiğinde fazla çalışma yaptıkları kabul görmemektedir.
Fazla Çalışmanın Ücrete Dâhil Olması
İş Kanunu’nun 41.maddesine göre fazla çalışma yılda 270 saatten fazla olamaz. Eğer işçinin iş sözleşmesinde fazla çalışma ücretlerinin ücrete dâhil olduğu belirtilmişse, bu halde işçinin yılda 270 saate kadarki fazla mesaisi ücrete dâhildir. Böyle bir durumda işçi ancak yılda 270 saati aşan fazla mesai yapmışsa fazla mesai ücretine hak kazanır.
Fazla mesai ücretinin iş sözleşmesiyle belirlenen ücrete dâhil olduğuna ilişkin bir ifadeye yer verilmemiş ise, işçinin haftada 45 saatten fazla çalışmalarının karşılığı fazla mesai ücreti olarak ödenmelidir.
Fazla mesai ücretinin iş sözleşmesi ile kararlaştırılan ücret dâhil olduğuna ilişkin sözleşmenin geçerli olabilmesi için Yargıtay birtakım şartların varlığını aramıştır. Buna göre, işçinin ücreti belirli olmalı ve asgari ücretten fazla olmalıdır. Bu kapsamda Yargıtay’a göre fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dâhil olduğu sözleşmede yer alsa da, işçiye asgari ücreti aşan bir ücret ödenmemesi, sözleşmede işçinin ücretinin belirli olmaması nedeniyle bu düzenlemenin kabulü mümkün değildir.
Fazla Mesai Ücretinde Faiz
Fazla mesai ücretinin ödenmesi, normal çalışma ücreti ile yapılmalıdır. Ancak, eğer fazla mesai ücreti normal çalışma ücretinin ödendiği tarihte ödenmemişse, bu gecikme durumu için faiz uygulanır. İş Kanunu’nun 34. maddesi, gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranının kullanılmasını öngörmektedir. Dolayısıyla, işçinin hak ettiği fazla mesai ücretinin ödenmemesi durumunda, mevduata uygulanan en yüksek faiz oranları baz alınarak hesaplama yapılır.
Fazla mesai ücreti, genel anlamda ücret niteliğindedir ve iş kanunlarına göre ödenmelidir. İş Kanunu’nun 34. maddesi gereği, gününde ödenmeyen ücretler için bankaların mevduata uyguladığı en yüksek faiz oranı kullanılarak ödeme yapılmalıdır. İşveren, dava tarihinden önce ödeme yapmamış ve bu nedenle temerrüde düşmüşse, işçinin isteği üzerine temerrüt tarihinden itibaren faiz uygulanır. Ayrıca, kısmi davalarda, dava veya ıslah tarihinden itibaren talep edilen miktarlarla sınırlı olarak faize karar verilir. Belirsiz alacak davası şartlarını taşıyan durumlarda ise, işveren dava tarihinden önce temerrüde düşmemişse, davanın açıldığı tarihte temerrüde düşülmüş kabul edilir ve faiz bu tarihten itibaren hesaplanır.
Fazla Mesai Davasında Zamanaşımı
İş Kanunu madde 32 gereği zamanaşımı süresi 5 yıl olup, işçiler bu süre içerisinde dava açtıkları takdirde fazla mesai alacaklarını talep edebilirler. İşçinin fiilen çalışıyor olması da zamanaşımını kesmez. Fazla mesai hesabı yapılırken şüphesiz nelerin çalışma sürelerinden sayılıp sayılmayacağı hususları da dikkate alınmaktadır.
Sık Sorulan Sorular
Fazla mesai ücreti ne demek?
1 saat fazla mesai kaç TL?
Fazla mesai ücreti neden 225 e bölünür?
Fazla çalışma nedir iş hukuku?
Fazla Çalışma Nedir İş Hukuku?
2024 fazla mesai ücreti ne kadar?
270 saat fazla mesai geçerse ne olur?
Pazar günü mesai ücreti yüzde kaç?
Cumartesi çalışmak fazla mesai mi?
Fazla mesai ücreti nasıl ispatlanır?
