Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şüyû) Davası Red Sebepleri
Ortaklığın giderilmesi davası, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyeti bulunan taşınır, taşınmaz ya da hak üzerindeki ortaklığı sona erdirmek için açılan ve genel olarak kabul edilen bir dava türüdür. Ancak her dava otomatik olarak kabul edilmez; bazı durumlarda mahkeme, davayı usulden veya esastan tamamen reddedebilir.
Aşağıda, 2026 uygulamalarına göre mahkemelerin en sık karşılaştığı red sebepleri, Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına uygun şekilde detaylandırılmıştır.
Dava Konusu Malda Gerçek Bir Ortaklık Bulunmaması
Ortaklığın giderilmesi davasının açılabilmesi için, taraflar arasında gerçek bir paylı veya elbirliği mülkiyeti olmalıdır.
Şu durumlarda dava reddedilir:
-
Taraf aslında ortak değilse,
-
Paydaşlık sonradan kalkmışsa,
-
Hisse devri yapılmış ve ortaklık sona ermişse,
-
Tapu kaydı hatalı gösterilmişse.
Yargıtay, ortaklık hukuki olarak mevcut değilse davanın reddi gerektiğini açıkça belirtmektedir.
Davacının ‘Paydaş Sıfatını’ İspatlayamaması
Davacı, paydaş olduğunu belge ile ispat etmek zorundadır.
Aşağıdaki durumlarda mahkeme davayı reddeder:
-
Davacının payı miras işlemleri tamamlanmadığı için belirli değilse,
-
Pay devrine ilişkin sözleşme geçersizse,
-
Tapu iptali ve tescil davası devam ediyorsa ve ortaklık belirsizse,
-
Paydaşlık uyuşmazlığı başka davada derdest ise.
Ortaklığın Giderilmesi Teknik Olarak Mümkün Değilse
Bazı mallar hukuken “ortaklığın giderilmesine uygun değildir”.
Dava, şu hallerde reddedilebilir:
-
Dava konusu şey kamusal alan niteliğinde ise,
-
Üzerinde devredilemez hak varsa (ör. aile konutu şerhi tek başına engel olmasa da bazı özel durumlar),
-
Birlikte mülkiyete elverişli olmayan haklar varsa.
Aynen Taksim Mümkün Olduğu Halde Satış Talebinin Uygun Olmaması
Bazı istisnai durumlarda hakim, aynen taksimin mümkün olduğuna kanaat getirir fakat:
-
Taksim, taşınmazın değerini ciddi şekilde düşürüyorsa,
-
İmar planına aykırıysa,
-
Teknik bilirkişi raporu ile bölünemezlik net değilse,
-
Taksim talebi açıkça dürüstlük kuralına aykırıysa,
mahkeme davayı reddedebilir.
Dava Açma Hakkının Kötüye Kullanılması (TMK m. 2)
Paydaşlardan biri, diğerlerini zor durumda bırakmak ya da malın değerini düşürmek amacıyla dava açıyorsa, hâkim kötü niyeti araştırır.
Red sebeplerine örnek:
-
Dava, diğer paydaşlar üzerinde baskı kurmak amacıyla açılmışsa,
-
Malın değeri, kasıtlı olarak satış baskısı yaratmak için hedef alınıyorsa,
-
Paydaşlardan biri sürekli tekrar dava açarak diğerlerinin hakkını zedeliyorsa.
Dava Konusu Taşınmazın Başka Bir Dava Nedeniyle Tasarrufa Kapalı Olması
Şu durumlarda ortaklığın giderilmesi davası reddedilebilir veya bekletici mesele yapılır:
-
Taşınmaz hakkında tapu iptal ve tescil davası varsa,
-
Elbirliği mülkiyetinde mirasçılık tespiti tamamlanmamışsa,
-
Taşınmaz üzerinde ihtiyati tedbir nedeniyle tasarruf engeli bulunuyorsa.
Eğer engel devam ediyorsa, dava doğrudan reddedilebilir.
Ortaklığın Giderilmesinin Paydaşlar Açısından Açık Bir Zarar Doğurması
Bazı Yargıtay kararlarında, ortaklığın giderilmesi hâlinin paydaşlar için aşırı mağduriyet yaratması durumunda davanın reddi mümkündür.
Örneğin:
-
Taksim veya satış sonucu bir paydaşın tek barınma yerini kaybetmesi,
-
Malın ekonomik değerinin büyük ölçüde yok olması,
-
Paydaşların iradesinin açıkça sakatlanması.
Taraf Teşkilinin Sağlanamaması (Husumet Eksikliği)
Ortaklığın giderilmesi davasında tüm paydaşlar davaya dâhil edilmelidir.
Şu hallerde dava reddedilir:
-
Paydaşlardan biri davaya dahil edilmemişse,
-
Hissedarların kimlik bilgileri veya pay oranları tespit edilemiyorsa,
-
Yabancı uyruklu paydaşın tebligatı yapılamıyorsa.
Husumet noksanlığı en sık görülen red sebeplerindendir.
Davacının Talep Sonucunu Açıkça Belirtmemesi
Dava dilekçesinde şu eksikler varsa mahkeme reddedebilir:
-
Aynen taksim mi, satış yoluyla mı ortaklık giderilsin belirtilmemişse,
-
Dava konusu taşınmazın bilgileri eksikse,
-
Talep sonucu çelişkili veya belirsizse.
Taksime Elverişli Olmayan Taşınmaz İçin Ayrıntılı Bilirkişi Raporu Sunulmaması
Mahkeme teknik inceleme ister; bilirkişi raporunun:
-
Yetersiz,
-
Çelişkili,
-
Eksik olması hâlinde
dava reddedilebilir veya ek rapor istenir.
Ortaklığın giderilmesi davası, her ne kadar paydaşların çoğu zaman başvurduğu standart bir dava olsa da, ciddi usul kurallarına tabidir ve pek çok durumda mahkeme davayı reddedebilir.
Bu nedenle sürecin, tecrübeli bir avukat tarafından yürütülmesi en doğru yaklaşım olacaktır.