Kamulaştırmasız El Atma Nedir 2025
Kamulaştırmasız el atma, idarenin taşınmaz mülkiyetine el koymaksızın, fiili veya hukuki bir müdahaleyle mal sahibinin mülkiyet hakkını kısıtlamasıdır. Bu durum, özellikle yol, park, elektrik hattı, okul gibi kamu hizmetlerine yönelik projelerde karşımıza çıkar. Kamulaştırma yapılmaksızın gerçekleştirilen bu tür müdahaleler, Anayasa’nın mülkiyet hakkını koruyan hükümlerine aykırıdır. Bu makalede, kamulaştırmasız el atma davası nedir, nasıl açılır, hangi haklar tanınır, tüm detaylarıyla ele alıyoruz.
Whatsapp Hattımızdan Avukatlarımız İle Hukuki Hizmet Alabilirsiniz.
Kamulaştırmasız El Atma Nedir?
Kamulaştırmasız el atma, idarenin (belediye, Karayolları Genel Müdürlüğü, DSİ gibi) bir taşınmaza, kamulaştırma işlemi yapmadan el koyması veya kullanımını sınırlandırmasıdır. Bu müdahale fiili (örneğin doğrudan yapı inşa edilmesi) ya da hukuki (imar planında kamu hizmetine ayrılması) şekilde olabilir.
İki Tür Kamulaştırmasız El Atma:
-
Fiili El Atma: Taşınmaza doğrudan müdahale vardır. Örneğin yola dahil edilmesi, kamu binası yapılması.
-
Hukuki El Atma: Taşınmazın imar planıyla park, okul, yeşil alan gibi kamu hizmetine ayrılması ve fiilen kullanılamaz hale gelmesi.
Kamulaştırmasız El Atma Davası Nedir?
Kamulaştırmasız el atma davası, mülkiyet hakkı ihlal edilen malik tarafından idareye karşı açılan ve taşınmazın bedelinin tazmini amacıyla yürütülen bir tazminat davasıdır. Bu dava, idarenin taşınmazı kamulaştırmadan el koyduğu durumlarda gündeme gelir.
Davanın Hukuki Dayanağı
Kamulaştırmasız el atma, Anayasa’nın 35. maddesi ile güvence altına alınan mülkiyet hakkına ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 1 No’lu Ek Protokolüne aykırıdır. Bu tür müdahaleye karşı dava açılması mümkündür.
Kimler Kamulaştırmasız El Atma Davası Açabilir?
Taşınmazın malik veya maliklerinden herhangi biri kamulaştırmasız el atma davası açabilir. Malik ölmüşse mirasçıları da bu davayı açabilir.
Kamulaştırmasız El Atma Davasında Hangi Talepler İleri Sürülür?
-
Taşınmaz Bedelinin Tespiti ve Tazmini: En yaygın taleptir.
-
Mülkiyetin Geri Verilmesi: İdarenin el atması çok kısa sürede olmuşsa veya yapılaşma yoksa malik mülkiyetin iadesini talep edebilir.
-
Ecrimisil (haksız işgal tazminatı): Taşınmazdan elde edilen fayda nedeniyle ayrı bir dava ile talep edilebilir.
Kamulaştırmasız El Atma Davası Ne Zaman Açılabilir?
Zamanaşımı Süresi
-
Fiili El Atma: Fiili el atma tarihinden itibaren 20 yıl içerisinde dava açılmalıdır. 20 yıl geçerse dava hakkı düşer.
-
Hukuki El Atma: Yargıtay içtihatlarına göre hukuki el atmada dava süresi daha farklı yorumlanabilir ve imar planlarının ilan tarihi dikkate alınabilir.
Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
-
Görevli Mahkeme: Asliye hukuk mahkemesidir.
-
Yetkili Mahkeme: Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.
Davanın Seyri ve Bilirkişi İncelemesi
Kamulaştırmasız el atma davalarında bilirkişi heyeti taşınmazın:
-
Rayiç (piyasa) bedelini,
-
El atma tarihini,
-
Kullanım durumunu,
-
İmar durumunu değerlendirir.
Mahkeme, bu bilirkişi raporuna göre karar verir.
Kamulaştırmasız El Atmada Tazminat Nasıl Hesaplanır?
Tazminat bedeli belirlenirken şu hususlar dikkate alınır:
-
Taşınmazın konumu
-
Yüzölçümü
-
İmar durumu
-
Üzerindeki yapılaşma ve ağaç gibi unsurlar
Tazminat, el atma tarihinde taşınmazın değeri esas alınarak belirlenir. Ayrıca yasal faiz de talep edilebilir.
Emsal Kararlar ve Yargıtay Uygulaması
Yargıtay, idarenin taşınmaza fiilen el koyması durumunda mülkiyetin devri yerine bedelin ödenmesi gerektiğine karar vermektedir. Ayrıca, uzun yıllar boyunca el atılan taşınmazlara ilişkin olarak da mülkiyetin korunması gerektiği yönünde içtihatlar mevcuttur.
Sonuç: Mülkiyet Hakkınızı Koruyun
Kamulaştırmasız el atma, mülkiyet hakkının açıkça ihlalidir. Bu durumda idareye karşı taşınmaz bedelinin tazmini için dava açmak en temel haktır. Özellikle el atma tarihi iyi tespit edilmeli, zamanaşımı riski göz önünde bulundurulmalı ve mutlaka uzman bir avukatla süreç yürütülmelidir.
Sık Sorulan Sorular (SSS) – Kamulaştırmasız El Atma Davası
1. Kamulaştırmasız el atma nedir?
Kamulaştırmasız el atma, idarenin taşınmaza herhangi bir kamulaştırma işlemi yapmadan el koyması, kullanması veya müdahalede bulunmasıdır. Bu işlem, mülkiyet hakkının ihlalidir ve dava konusu olabilir.
2. Hangi durumlar kamulaştırmasız el atma sayılır?
-
Yol, kaldırım, park yapılması
-
Altyapı tesisleri (elektrik, su, kanalizasyon) döşenmesi
-
İmar planında yapılaşma yasağı getirilmesi
-
Taşınmazın kullanımına fiilen veya hukuken engel olunması
Bu gibi durumlar kamulaştırmasız el atma sayılabilir.
3. Davayı kim açabilir?
Kamulaştırmasız el atma davasını, taşınmazın tapulu maliki ya da mirasçısı açabilir. Tapuda kayıtlı olmayan kişiler dava açamaz.
4. Hangi mahkemeye başvurulur?
Görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Yetkili mahkeme ise taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.
5. Dava açma süresi ne kadardır?
Fiili el atma davaları için 20 yıllık zamanaşımı süresi vardır. Hukuki el atma (imar planı gibi) durumlarında ise dava süresi 5 yıldır.
6. Tazminat nasıl hesaplanır?
Tazminat, taşınmazın el atma tarihindeki rayiç bedeli esas alınarak hesaplanır. Bu bedel bilirkişi tarafından belirlenir. Ek olarak ecrimisil (kira) talebi de mümkündür.
7. İdare taşınmazı geri verir mi?
Genellikle idare taşınmazı iade etmez. Bu nedenle dava sonucunda taşınmazın değeri kadar tazminat ödenmesine hükmedilir.
8. El atmanın belgelenmesi gerekir mi?
Evet. El atmanın fiilen gerçekleştiğini ispatlamak için keşif, fotoğraf, video, uydu görüntüsü ve tanık beyanları gibi deliller kullanılabilir.
9. Kamulaştırmasız el atma davasında harç ödenir mi?
Bu davalar nispi harca tabi değildir. Başvuru sırasında maktu harç ödenir ve tazminata hükmedildiğinde yargılama giderleri idareden tahsil edilir.
10. Bu dava sonucu taşınmazı geri alabilir miyim?
Hayır. Kamulaştırmasız el atma davası, taşınmazın iadesini değil, bedelinin ödenmesini amaçlar. Taşınmaz idareye ait olmaya devam eder.
Kamulaştırma Süreci ve Aşamaları 2025
Kamulaştırma Süreci Nasıl İşler 2025
Kamulaştırma bedeli avukata ödenir mi?
Kamulaştırma davası kaç ayda sonuçlanır?
Kamulaştırma avukatı nedir?
Kamulaştırma parasını kim öder?
Kamulaştırma bedeli kabul edilmezse ne olur?
Kamulaştırmada devlet para öder mi?
Kamulaştırma bedeli nereden öğrenilir?
Kamulaştırma bedelini kim belirler?
Kamulaştırma parası ne zaman ödenir?
Whatsapp Hattımızdan Avukatlarımız İle Hukuki Hizmet Alabilirsiniz.
Uyarı: Yukarıdaki bilgi ve görüşlerimiz sadece yol gösterme amaçlıdır ve yasal tavsiye alma olarak değerlendirilemez. Azim Hukuk bürosu olarak , doğru ve güncel bilgiyi sağlamak için her türlü çabayı göstermektedir ancak, bu makalenin yayımlanmasından sonra yürürlüğe girebilecek olan yasa ve mevzuatlarda yapılan değişiklikler nedeniyle en güncel yasal gelişmeleri yansıtmayabilir. Bu nedenle, bu makaledeki hiçbir şey yasal tavsiye olarak görülmemeli ve herhangi bir karar vermeden veya bu makalede yer alan bilgilere dayanarak herhangi bir işlem yapmadan önce avukatlara danışmalısınız.
