Vesayet Davası | Vasi Atanması Süreçleri 2026
Vesayet davası, Türk Medeni Kanunu tarafından düzenlenen ve kendi hayatını yönetme gücünü kaybetmiş kişilerin korunması amacıyla uygulanan önemli bir hukuki mekanizmadır. Yaşlılık, hastalık, zihinsel yetersizlik, engellilik, bağımlılık gibi durumlar kişinin hem kendisine hem malvarlığına zarar vermesine yol açabileceğinden, devlet bu kişilerin yaşamlarını güvence altına almak için vesayet kurumunu oluşturmuştur. Bu kurumun temel amacı, korunmaya muhtaç bireyin haklarını ve çıkarlarını en iyi şekilde korumaktır.
Vesayet davası yalnızca bir hukuk süreci değil, aynı zamanda insani, ailevi ve sosyal yönleri olan hassas bir süreçtir. Bu nedenle hem dava aşamasında hem de vasi atanması sonrasında sürecin uzman bir hukukçu tarafından yürütülmesi önem taşır.
Vesayet Kurumunun Hukuki Dayanağı
Vesayet; Türk Medeni Kanunu’nun 396 ila 418. maddelerinde detaylı şekilde düzenlenmiştir. Kanun, kişinin hukuki ehliyetinin korunmasını, malvarlığının düzenli şekilde yönetilmesini ve kişisel güvenliğin sağlanmasını devletin sorumluluğu olarak görmektedir. Mahkemeler, kişinin üstün yararını dikkate alarak vesayet kararı verebilir ve vasi atayabilir.
Devlet, “koruyucu hukuk” mantığıyla hareket ederek, kendisini idare edemeyen kişilerin her türlü hukuki işlemini bir vasi aracılığıyla yapmasını sağlar. Bu nedenle vesayet davası, hem bireyin hem toplumun yararını ilgilendiren sosyal bir düzenleme niteliğindedir.
Hangi Durumlarda Vesayet Davası Açılır?
Vesayet davası başlatılabilmesi için kişinin hukuki anlamda kendisini veya malvarlığını idare edememesi gerekir. Bunlara örnek olarak şunlar sayılabilir:
2.1. Akıl Hastalığı veya Akıl Zayıflığı
Psikiyatrik rahatsızlıklar, Alzheimer, demans, ileri derecede unutkanlık, ağır depresyon, şizofreni gibi durumlar kişinin karar verme yetisini olumsuz etkiler. Bu kişiler çoğu zaman kendilerine ait banka işlemlerini, sağlık süreçlerini veya günlük ihtiyaçlarını bile takip edemeyebilir. Bu nedenle vesayet süreci gereklilik haline gelir.
2.2. Zihinsel veya Fiziksel Engellilik
Ağır düzeyde zihinsel engeli bulunan kişiler veya fiziksel engeli nedeniyle hayatını yönetmekte zorlanan kişiler için vesayet davası açılabilir.
2.3. Yaşlılık ve Bakıma Muhtaçlık
İleri yaş nedeniyle günlük yaşam faaliyetlerini sürdüremeyen, kendi ihtiyaçlarını karşılayamayan yaşlı kişiler için, yakınları tarafından mahkemeden vesayet talep edilebilir.
2.4. Alkol, Uyuşturucu veya Kumar Bağımlılığı
Bağımlılık kişinin hem kendisine hem aile bireylerine zarar verebilecek bir durumdur. Ekonomik zararlar, hukuki sorunlar, kötü yaşam koşulları ortaya çıkıyorsa mahkeme bu kişiye vasi atayabilir.
2.5. Kötü Yönetim, Savurganlık veya Borçlanma
Kişi malvarlığını koruyamıyor, sürekli borca giriyor veya malvarlığı yok olma tehlikesi altındaysa vesayet davası açılabilir.
Vesayet Davasını Kimler Açabilir?
Vesayet davası pek çok kişi ve kurum tarafından açılabilir. Bunlar:
-
Anne, baba, eş, kardeşler
-
Çocuklar
-
Savcılık
-
Kolluk kuvvetleri
-
Sosyal hizmet birimleri
-
Muhtarlar
-
Bizzat kişinin kendisi
Vesayet başvurusu, halk arasında sanıldığı gibi sadece akrabalar tarafından açılan bir dava değildir; kamu kurumları da kişinin güvenliğini sağlamak amacıyla bu süreci başlatabilir.
Vesayet Davasının Açıldığı Mahkeme
Vesayet davalarına Sulh Hukuk Mahkemeleri bakmaktadır. Kişinin ikamet ettiği yer mahkemesi yetkilidir. Mahkeme, başvuru sonrası hem hukuki hem tıbbi hem sosyal araştırmalar yaparak karar verir.
Vesayet Davası Nasıl Açılır? Aşamalar ve Süreç
Vesayet davası çok adımlı ve incelemeye dayalı bir süreçtir. Aşamalar şu şekildedir:
5.1. Dava Dilekçesinin Hazırlanması
Dilekçede:
-
Vesayet talebinin nedeni
-
Kişinin sağlık durumu
-
Yaşam koşulları
-
Vasi olarak kimin talep edildiği
-
Deliller
detaylı şekilde açıklanır.
5.2. Sağlık Kurulu Raporu Alınması
Mahkeme, kişiyi resmi bir hastaneye sevk ederek tam teşekküllü sağlık kurulu raporu ister. Bu rapor:
-
Kişinin hukuki ehliyetinin bulunup bulunmadığını
-
Hastalığın kalıcı olup olmadığını
-
Vesayet gerekip gerekmediğini
açıkça belirtmelidir. Raporun olumlu çıkması halinde vesayet süreci başlar.
5.3. Sosyal İnceleme Yapılması
Mahkeme, kişiye ilişkin:
-
Yaşam düzenini
-
Aile bağlarını
-
Maddi durumunu
-
Günlük ihtiyaçlarını
-
Evde bakım koşullarını
sosyal hizmet uzmanları aracılığıyla inceler.
5.4. Vasi Adayının Araştırılması
Vasi olacak kişinin:
-
Sabıka kaydı
-
Mali durumu
-
Ahlaki durumu
-
Kişinin faydasını koruyup koruyamayacağı
mahkeme tarafından araştırılır.
5.5. Mahkeme Kararı ve Vasi Atanması
Tüm incelemeler tamamlandıktan sonra mahkeme, kişinin çıkarını en iyi koruyacak kişiyi vasi olarak atar ve vesayet defteri açılır.
Vasi Kime Atanır? Vasi Tercih Sıralaması
Mahkeme, kanunen şu sırayı takip eder:
-
Eş
-
Çocuklar
-
Anne – Baba
-
Kardeşler
-
Diğer yakın akrabalar
Eğer uygun biri bulunamazsa bir profesyonel vasi atanabilir.
Vasi Olan Kişinin Görev ve Yetkileri
Vasi, hukuken çok büyük sorumluluklar üstlenir. Bunların başında:
1. Malvarlığını Yönetmek
-
Banka işlemleri
-
Hesap açma / kapama
-
Kira toplama
-
Satış – devir işlemleri (mahkeme izniyle)
-
Yatırım kararları
gibi tüm işlemler vasinin kontrolündedir.
7.2. Kişisel Bakımı Üstlenmek
-
Hastane ve doktor işlemleri
-
Tedavi süreçlerinin takibi
-
Barınma ve yaşam ihtiyaçlarının karşılanması
vasinin temel görevlerindendir.
7.3. Mahkemeye Düzenli Rapor Sunmak
Vasi, her yıl mahkemeye hesap verir. Gelir-gider tabloları incelenir ve vasi gerektiğinde görevden alınabilir.
Vesayet Altındaki Kişinin Hakları
Vesayet altındaki kişi tamamen haklardan yoksun değildir. Mahkeme onun:
-
İnsan onurunu
-
Sağlık hakkını
-
Yaşam düzenini
-
Aile bağlarını
-
Özel hayatını
korumak zorundadır.
Vasi, bu kişiye karşı zarar verici hiçbir işlem yapamaz. Mahkeme sürekli denetim halindedir.
Vesayetin Kaldırılması (Vesayetin Sona Ermesi)
Vesayet altına alınan kişinin durumu düzelmişse veya artık korunmaya ihtiyacı kalmamışsa vesayet kaldırılabilir. Bunun için:
-
Yeni sağlık kurulu raporu
-
Yeni sosyal inceleme raporu
-
Dilekçe
gereklidir.
Mahkeme değerlendirme yaparak vesayeti kaldırabilir.
Vesayet Davasında Avukatın Önemi
Vesayet davaları hem hukuki hem duygusal açıdan zorlu bir süreçtir. Sürecin sağlıklı ilerleyebilmesi için profesyonel destek kritik önem taşır.
Avukat:
-
Delilleri doğru düzenler
-
Sağlık kurulu sürecini yönetir
-
Mahkeme dosyasını takip eder
-
Vesayet kapsamını belirler
-
Vasi olacak kişinin hukuki şartlarını düzenler
-
Vesayetin kaldırılması sürecini takip eder
Bu nedenle hukuk bürosu desteği ile yürütülen vesayet davaları daha hızlı ve sorunsuz sonuçlanır.
Sonuç: Vesayet Davası İnsan Onurunu Koruyan Bir Hukuki Mekanizmadır
Vesayet davası, kendi yaşamını sürdüremeyen kişilerin haklarını, güvenliğini ve malvarlığını korumak için oluşturulmuş çok önemli bir kurumdur.
Mahkemeler, kişinin üstün yararını esas alarak hareket eder. Bu nedenle sürecin titizlikle yürütülmesi, raporların doğru alınması, vasi adayının hukuka uygun belirlenmesi hayati önem taşır.
Eğer bir aile üyeniz, yakınınız veya bakmakla yükümlü olduğunuz kişi için vesayet davası açılması gerektiğini düşünüyorsanız, doğru yönlendirme ve profesyonel hukuki destek almak sürecin sağlıklı ilerlemesi açısından büyük önem taşır.