Mücbir Sebepler Nelerdir?
Mücbir sebepler kanunun lafzından ve yorumundan, uygulamadan ve/veya sözleşmeden kaynaklı olabilmektedir. Başlıca mücbir sebep halleri:
Deprem ve sel gibi doğal afetler,
Savaş ve seferberlik hali,
Salgın,
Ekonomik kriz,
Hastalık ve
Mevzuat değişiklikleri
şeklinde sayılabilir.
Mücbir Sebep Nedir?
Bir borcun veya hukuki ilişkinin ihlaline veya aksamasına neden olan, ve ilgililerin kusuruna bağlı olmayan, kaçınması ve öngörülmesi söz konusu olmayan bir takım nedenlere mücbir sebep denir. Buna bağlı olarak mücbir sebep nedir sorusunun cevabında 3 unsur aranır. Bunlar: harici olma, kaçınılmaz olma ve öngörülmez olmadır. Esasen mücbir sebep ne demek sorusuna mevzuatta (kanun ve diğer düzenlemelerde) verilmiş bir cevap yoktur. Ancak dağınık olarak mücbir sebep halleri ve bunlara bağlanan hukuki sonuçlar düzenlenmiştir.
Mücbir Sebep Ne Demek?
Sigorta poliçeleri dahil olmakla birlikte neredeyse tüm ticari sözleşmelerde mücbir sebep kaydı bulunur. İstemsiz ve kontrolsüzce gelişen mücbir sebepler, kişiler ya da kurumlar arası karşılıklı olarak verilen taahhütleri geçici olarak ya da sonsuza kadar ortadan kaldırır. Aynı zamanda sözleşme ya da kanun hükümleri uyarınca kişilere veya kurumlara tanınan haklar, kullanım sürecinde süresi uzatılabileceği gibi, bazen tamamen ya da kısmen ortadan kaldırılabilir.
Mücbir sebepler temel niteliği, gerçekleşen mücbir olayların engellenememesi ve de bu olayın sonuçları karşısında yapılabilecek herhangi bir şeyin olmaması durumudur. Bu gibi durumlarda hukuki anlamda nedensellik ortadan kalkar. Bu nedenle kişi yada kurum ve mevcut sonuçlar arasında bir bağ kurulamaz. Mücbir sebep olaylarında hukuki anlamda kişi ya da kurumların herhangi bir hatası, ihmali ya da kasti bir davranışı olmadığı için mücbir sebeplerden doğan haklardan faydalanabilirler.
Mücbir Sebebin Sözleşmeye Etkisi
Mücbir sebep nedeniyle sözleşmenin taraflarından biri sözleşmede belirtilen yükümlülüklerini yerine getiremezse, sözleşme geçersiz sayılmaz ancak bu durumun ortaya çıkmasından sonra tarafların yükümlülükleri durdurulur ve sözleşmenin geçerliliği bu durum ortadan kalkana kadar askıda kalır.
Mücbir sebep halinde, tarafların her ikisi de bu durumdan etkilenmişse sözleşmenin yeniden yapılandırılması veya sözleşmenin feshedilmesi taraflarca istenebilir. Ancak, sadece bir taraf bu durumdan etkilenirse etkilenen taraf sözleşmenin feshedilmesini isteyemez ve sadece sözleşmenin yeniden yapılandırılmasını isteyebilir.
Böyle bir durumun ortaya çıkmasıyla birlikte taraflar sözleşmenin geçerliliğini koruma amacıyla gerekli önlemleri almalıdır. Örneğin, bir işletme bu durum nedeniyle mal veya hizmet sağlayamadığında, müşteriye alternatif bir mal veya hizmet sağlamak için çaba sarf etmelidir.
Sık Sorulan Sorular
Hukukta mücbir sebep nedir?
Mücbir sebep nedir idare hukuku?
Yapım işlerinde mücbir sebepler nelerdir?
Mücbir sebebi kim belirler?
Mücbir sebep ne zaman bitecek?
Mücbir sebep hallerinde süreler ne kadar uzar?
Mücbir sebep nasıl ilan edilir?
Mücbir sebep nedir Yargıtay?
