Yurt Dışına Çıkış Yasağı Nasıl Kaldırılır?
Yurt dışına çıkış yasağı, kanunda belirlenen adli kontrol sürelerinin dolmasıyla mahkeme tarafından kendiliğinden kaldırılır. Şüpheli veya sanık, adli kontrol süresinin dolmasını beklemeden de yurt dışına çıkış yasağının kaldırılmasını ilgili hakim veya mahkemeden talep edebilir. Yurt dışına çıkış yasağı şeklindeki adli kontrol kararını öğrenmeden itibaren iki hafta içinde itiraz edilebilir. İtiraz süresi geçse bile, yurt dışına çıkış yasağının kaldırılması için hakim veya mahkemeden talepte bulunulabilir. Şüpheli veya sanığın istemi üzerine, Cumhuriyet savcısının görüşünü aldıktan sonra hâkim veya mahkeme 5 gün içinde karar verebilir (CMK m.111). Hâkim, Cumhuriyet savcısının istemiyle, adlî kontrol uygulamasında yurt dışına çıkış yasağı yerine şüpheliyi bir veya birden çok yeni yükümlülük altına koyabilir; kontrolün içeriğini oluşturan yükümlülükleri bütünüyle veya kısmen kaldırabilir, değiştirebilir veya şüpheliyi bunlardan bazılarına uymaktan geçici olarak muaf tutabilir (CMK m.110/2).
Soruşturma aşamasında, Cumhuriyet savcısının istemiyle sulh ceza hakimliği “yurt dışına çıkamamak” şeklinde adli kontrol tedbirini her zaman kaldırabilir. Bu nedenle, şüphelinin talebi üzerine “yurt dışına çıkmamak” şeklindeki adli kontrol tedbiri kaldırılabilir.
Kovuşturma aşamasında yargılamayı yapan mahkeme de “yurt dışına çıkamamak” şeklindeki adli kontrol tedbirini her zaman kaldırabilir. Yargılanan sanığın talebi üzerine, Cumhuriyet savcısının görüşü alınarak yurt dışına çıkış yasağının devam edip etmeyeceği hakkında mahkeme tarafından bir karar verilir.
Yurt Dışına Çıkış Yasağı Kararına İtiraz
Yargılamayı gerçekleştiren mahkemeye veya Sulh Ceza Hakimliği’ne verdiği karar nedeni ile itiraz yapılacaksa bu başvuru kararın verilmesinin ardından 7 günlük sürede tamamlanmalıdır. İlgili mercie yapılacak olan bu itiraz soruşturma veya kovuşturma aşamasında yapılabilir.
Soruşturma aşamasında verilen yurt dışına çıkış yasağı kararını Sulh Ceza Hâkimi verir. Bu sebeple kararın kaldırılması istemini içeren dilekçe Sulh Ceza Hakim’ine verilmelidir. Kovuşturma aşamasında Asliye Ceza veya Ağır Ceza Mahkemesi’nden hangisinde işlem yapılıyorsa dilekçe o mahkemeye sunulur.
Yurt dışına çıkış yasağı soruşturma evresindeyken savcılık tarafında kovuşturmaya yer olmadığına dair bir karar alınması halinde kendiliğinden ortadan kalkan bir karardır. Savcı soruşturma evresindeyken kararın gereksiz olduğuna kanaat getirirse bu karar hükümsüz hale gelebilir.
Yurt Dışına Çıkış Kararına İtiraz Başvurusunu Kimler, Nereye Yapabilir?
Uygulamada adli kontrole ilişkin soruşturma aşamasında sulh ceza hakiminin kovuşturma aşamasında yargılamayı yapan mahkemenin verdiği karara karşı Cumhuriyet savcısı, şüpheli veya sanığın kendisi, eşi, yasal temsilcisi, müdafii veya katılan itiraz edebilmektedir. Yani yurt dışına çıkış yasağı kararına bu kapsamda belirtilen kişilerin itiraz etmeleri mümkündür. Bunun yanında Cumhuriyet savcısının kovuşturma sürecinin her aşamasında sanık lehine karara itiraz ettiği de görülmektedir.
Yurtdışına Çıkış Yasağını Kim veya Kimler verebilir?
Yurtdışına çıkış yasağı şeklindeki adli kontrol tedbirinin kim veya kimler tarafından verilebileceği hususu 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun devam eden maddelerinde düzenlenmiştir.
Adlî kontrol kararı ve hükmedecek merciler,
Madde 110 –
“(1) Şüpheli, Cumhuriyet savcısının istemi ve sulh ceza hâkiminin kararı ile soruşturma evresinin her aşamasında adlî kontrol altına alınabilir.
(2) Hâkim, Cumhuriyet savcısının istemiyle, adlî kontrol uygulamasında şüpheliyi bir veya birden çok yeni yükümlülük altına koyabilir; kontrolun içeriğini oluşturan yükümlülükleri bütünüyle veya kısmen kaldırabilir, değiştirebilir veya şüpheliyi bunlardan bazılarına uymaktan geçici olarak muaf tutabilir.
(3) 109 uncu madde ile bu maddenin birinci ve ikinci fıkra hükümleri, gerekli görüldüğünde, görevli ve yetkili diğer yargı mercileri tarafından da, kovuşturma evresinin her aşamasında uygulanır.
(4) (Ek:8/7/2021-7331/16 md.) Şüpheli veya sanığın adli kontrol yükümlülüğünün devamının gerekip gerekmeyeceği hususunda en geç dört aylık aralıklarla; soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısının istemi üzerine sulh ceza hâkimi, kovuşturma evresinde ise resen mahkeme tarafından 109 uncu madde hükümleri göz önünde bulundurularak karar verilir.”
Kanun maddesinin lafzından anlaşıldığı üzere, yurt dışına çıkış yasağı şeklindeki adli kontrol tedbiri soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısının talebi üzerine ve sulh ceza hakiminin kararı ile verilmektedir. Soruşturma aşaması tamamlanıp kovuşturma evresine geçildiği durumlarda sanık hakkında yurt dışı yasağına ilişkin kararı verme yahut kaldırma yetkisi dosyanın görüldüğü mahkemeye aittir. Mahkeme bu hususa ilişkin re’sen karar verebilmektedir.
Yasağa İtiraz Süresi ve İlgili Mahkeme
Adli kontrol kararlarında itirazın kararı veren merciye yapılması esastır. Bu bağlamda soruşturma aşamasında sulh ceza hakiminin; kovuşturma aşamasında ise yargılamayı yürüten mahkemenin verdiği yurt dışı çıkış yasağı kararı aleyhine 7 gün içerisinde, kararı vermiş olan merciye itiraz edilebilir. Yani, yargılamayı asliye ceza mahkemesi gerçekleştiriyorsa bu mahkemeye; ağır ceza mahkemesi gerçekleştiriyorsa bu mahkemeye itiraz edilir. Yurt dışı çıkış yasağını kaldırma talepleri konusunda bunun dışında görev ile yetki kuralı yoktur.
Yurt dışı çıkış yasağı olup olmadığını nasıl öğrenebilirim?
Yurtdışına Çıkış Yasağı Nasıl Öğrenilir? Hakkında yurt dışına çıkış yasağı olup olmadığını öğrenmek isteyen kişiler, soruşturma aşamasında soruşturma dosyasını kovuşturma aşamasında ise mahkemedeki dosyasını incelemek suretiyle haklarında yurt dışı çıkış yasağı olup olmadığını öğrenebilmektedirler.
Yurt dışına çıkış yasağı kimlere uygulanır?
Hangi Hallerde Yurt Dışına Çıkış Yasağı Verilmektedir? Yurt dışına çıkış yasağı bir adli kontrol tedbiri olması ve tutuklama kararına bir alternatif olarak düzenlemesi sebebiyle kişi için kuvvetli suç şüphesi, delil karartma yahut kaçma ihtimali gibi durumlar söz konusu olduğunda verilmektedir.
Yurt dışına çıkış yasağı neden olur?
Yurt dışı çıkış yasağı kararı verilirken, şüpheli veya sanığın kaçma şüphesi, delilleri karartma şüphesi, tanık veya bilirkişileri tehdit veya yıldırma şüphesi ve suçu tekrarlama ihtimalinin olması gibi faktörler göz önünde bulundurulur.
Yurt dışı çıkış yasağı en fazla kaç yıl?
Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde (örneğin, asliye ceza mahkemesinde yapılan yargılamalarda) yurt dışına çıkış yasağı süresi en çok iki yıldır. Ancak bu süre, zorunlu hâllerde gerekçesi gösterilerek bir yıl daha uzatılabilir.
Yurt dışı çıkış yasağı olan pasaport alabilir mi?
pasaport veya seyahat vesikası verilmez. Ancak, yabancı memleketlere gitmeleri mahkemelerce yasaklananlar dışında kalanlara, zaruri hallerde Cumhurbaşkanının onayı ile pasaport veya pasaport yerine geçen seyahat vesikası verilebilir.
Denetimli serbestlik yurtdışına çıkmaya engel mi?
Denetimli serbestlik kararı verilen kişi hakkında başka bir suçtan dolayı mahkeme veya hakim tarafından yurt dışına çıkmama adli kontrol tedbiri verilmediyse ve denetimli serbestlik kararı kapsamında belirlenen yükümlülüklerini aksatmaması koşuluyla kişinin yurt dışına çıkmasına engel bir durum bulunmamaktadır.
Hakkında dava açılan kişi yurt dışına çıkabilir mi?
Soruşturma aşamasındayken verilecek yurt dışına çıkış yasağı kararını Sulh Ceza Hâkimi verir. Dava kovuşturma aşamasında ise bu defa karar ilgili mahkemece verilecektir. Bu karar verildiğinde sanık ya da şüphelinin yurt dışına çıkışı engellenmiş olur.