Tenfiz ve Tanıma Davasında Ön Şartlar 2024

Tenfiz ve Tanıma Davasında Ön Şartlar 2024

Tenfiz ve Tanıma Davasında Ön Şartlar 2024

Yabancı Mahkeme Kararlarının Türkiye’de Geçerliliği

5718 sayılı Uluslararası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 50. maddesi, yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de uygulanabilmesi için Türk mahkemelerinde tanıma ve tenfiz kararı alınması gerektiğini belirtmektedir. Bu durum, uluslararası hukukun temel prensiplerinden biri olan devletlerin egemenliği ilkesiyle açıklanabilir. Her devletin kendi yargı sisteminde verilen kararların kendi sınırları içerisinde geçerli olmasına ilişkin bir yetkisi bulunmaktadır. Bu nedenle, yabancı bir ülkede verilen bir kararın başka bir ülkede uygulanabilmesi için o ülkenin yasal düzenine uygun bir prosedürün tamamlanması gerekmektedir.

Tanıma ve Tenfiz Nedir?

Tanıma: Yabancı bir mahkemenin verdiği kararın, Türk hukuku açısından var olduğu ve dikkate alınması gerektiğinin kabul edilmesidir.
Tenfiz: Tanınan yabancı kararın, Türkiye’de icra edilerek sonuç doğurmasının sağlanmasıdır. Yani, kararın sanki bir Türk mahkemesi tarafından verilmiş gibi uygulanmasıdır.

Yabancı mahkemelerde verilen inşai ya da tespit edici nitelikteki kararların diğer devlet mahkemeleri önünde kesin hüküm ya da kesin delil etkisinden faydalanmak için bu kararların tanınması gerekmektedir. Tanıma tenfiz davasında amaç yabancı mahkeme kararlarının ülkemizde uygulanmasını sağlamaktır. Yabancı mahkemelerden verilen eda kararlarının icra edilebilmeleri ise bu kararların icralarının talep edildiği devlette tenfiz edilmelerine bağlıdır. Yabancı bir mahkeme kararının tanınması ya da tenfiz edilmesi, talebin yapıldığı mahkemenin hukukunun öngördüğü tanıma ya da tenfiz şartlarını sağlamasına bağlıdır.

Yabancı bir mahkeme kararının tanınması ya da tenfiz edilmesi, talebin yapıldığı mahkemenin hukukunun öngördüğü tanıma ya da tenfiz şartlarını sağlamasına bağlıdır.
Tanıma ve tenfiz davasının şartları, “ön koşullar” ve “esasa ilişkin koşullar” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) m. 50’ye göre tanıma veya tenfiz kararının verilebilmesi için gerekli olan ön koşullar şunlardır:
Yabancı bir mahkeme tarafından verilmiş ilamın bulunması
Yabancı mahkeme kararının hukuk davalarına ilişkin olması
Kararın kesinleşmiş olması.
Tanıma ve tenfiz talebinin kabul edilebilmesi için gereken esasa ilişkin şartlar ise MÖHUK m. 58’de düzenlenmiştir.

Bunlar:

Hükmün verildiği yer ile Türkiye arasında mütekabiliyetin bulunması (Bu şart tanımada aranmaz)
İlamın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilamın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı halde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmemiş olması
Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı olmaması

Kararın davalının savunma haklarına riayet edilerek verilmiş olmasıdır.
Türk mahkemeleri, yabancı mahkeme kararlarının tanınması veya tenfizi davasında sadece tanıma veya tenfiz şartlarının bulunup bulunmadığı hususunda incelemede bulunabilir. Türk mahkemelerinde yabancı mahkeme kararında uygulanan usulün ya da kararda yer alan maddi ve hukuki tespitlerin doğruluğu incelenemez.

Tenfiz Kararı İçin Gerekli Şartlar

Kesinleşmiş Olma: Yabancı mahkeme kararının, verildiği ülke hukukuna göre kesinleşmiş olması gerekmektedir.
Yetkili Mahkeme: Kararı veren mahkemenin, davaya bakmaya yetkili olması gerekmektedir.
Kamu Düzenine Aykırılık Bulunmaması: Kararın, Türkiye’nin kamu düzenine aykırı olmaması gerekmektedir.
Usul Eksikliği Bulunmaması: Kararın verildiği süreçte usulden önemli bir eksiklik bulunmaması gerekmektedir.

Tenfiz Davası Nereden ve Nasıl Açılır?

Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemeleri, tenfiz davalarına bakmaya yetkilidir.
Yetkili Mahkeme: Tenfiz kararı istenen kişinin Türkiye’deki yerleşim yeri, yoksa sakin olduğu yer mahkemesi görevlidir. Bu yerler bulunmuyorsa, Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden biri seçilebilir.
Dilekçe: Tenfiz davası, dilekçe ile açılır. Dilekçede, kararın hangi mahkeme tarafından verildiği, kararın içeriği, tenfiz istenen kısım gibi bilgiler yer almalıdır.

Tanıma Tenfiz Dilekçesine Eklenmesi Gereken Belgeler

  • Yabancı mahkeme ilâmının o ülke makamlarınca usulen onanmış aslı veya ilâmı veren yargı organı tarafından onanmış örneği ve onanmış tercümesi.
  •  İlâmın kesinleştiğini gösteren ve o ülke makamlarınca usulen onanmış yazı veya belge ile onanmış tercümesi.

Tenfiz Davası Şartları 

Tenfiz şartları
MADDE 54 – (1) Yetkili mahkeme tenfiz kararını aşağıdaki şartlar dâhilinde verir:
a) Türkiye Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bulunması.

b) İlâmın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilâmın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı hâlde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması.

c) Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması.

ç) O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan
birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması.

Tenfiz ve tanıma davasının şartları ön şartlar ve esasa ilişkin şartlar olarak 2 türde ayrılır.

Tenfiz ve Tanıma Davasında Ön Şartlar

  • Yabancı mahkemeden alınmış bir ilam olması gerekir. Yabancı idari merciiler tarafından verilen kararların tenfizi istenemez.
  • Tenfizi istenecek olan kararın hukuk davasına ilişkin olması gerekir. Ceza davalarına ilişkin verilen kararlar tenfize konu olmaz.
  • Yabancı mahkeme tarafından verilmiş kararın kesinleşmiş olması gerekir. Yabancı ülkede o davaya ilişkin dosyanın kapanmış ve son kararın verilmiş olması gerekir. Yani davanın artık görülmüyor olmasıdır. Eğer dava üst merciide veya başka bir yüksek merciide görülmeye devam ediyorsa karar henüz kesinleşmemiş demektir.

Tenfiz ve Tanıma Davasında Esasa İlişkin Şartlar

  • Kararı tenfiz edilecek olan ülke ile Türkiye, karşılıklı olarak birbirlerinin yargı kararlarını tanıyor olması gerekir. Ancak tanıma için aynı şart geçerli değildir.
  • Yabancı mahkeme tarafından verilen karar Türk hukukunun münhasır yetkisine giriyorsa dava reddedilir. Örneğin Türkiye’de bulunan taşınmazlar için Türk hukukunun uygulanması gerekir. Buna rağmen yabancı mahkemeden bir karar alınmışsa bu kararın tanıma ve tenfizi yapılamaz.
  • Yabancı mahkemeden alınan hükümün tanıma ve tenfizi yapılabilmesi için Türk kamu düzenine aykırılık taşımaması gerekir. Türk toplumunun örf adetlerine, Anayasa’nın temel ilkelerine aykırı olmaması gerekir.
  • Yabancı mahkemede davanın görülmesi sırasında tarafların savunma hakkı ihlal edilmemiş olması gerekir. Yani adil yargılanma hakkı kapsamında herkes tarafsız, bağımsız bir mahkemede kendini savunma hakkına sahiptir. Eğer bu hak ihlal edilerek karar verilmişse; kararın tanıma ve tenfizi yapılmaz.

Tenfiz ve Tanıma Davasında Ön Şartlar

Tenfiz ve Tanıma Davasında Ön Şartlar 2024
Tenfiz ve Tanıma Davasında Ön Şartlar 2024

Tenfiz İstemine Karşı Taraf İtiraz Edebilir Mi?

Tebliğ ve itiraz
MADDE 55 – (1) Tenfiz istemine ilişkin dilekçe, duruşma günü ile birlikte karşı tarafa tebliğ edilir. İhtilâfsız kaza kararlarının tanınması ve tenfizi de aynı hükme tâbidir. Hasımsız ihtilâfsız kaza kararlarında tebliğ hükmü uygulanmaz. İstem, basit yargılama usulü
hükümlerine göre incelenerek karara bağlanır.
(2) Karşı taraf ancak bu bölüm hükümlerine göre tenfiz şartlarının bulunmadığını veya yabancı mahkeme ilâmının kısmen veya tamamen yerine getirilmiş yahut yerine getirilmesine engel bir sebep ortaya çıkmış olduğunu öne sürerek itiraz edebilir.

Tenfiz istemine ilişkin dilekçe karşı tarafa tebliğ edilir. Bu tebliğde duruşma günüde belirtilir. Karşı taraf, tenfiz istemine itiraz edebilir. Karşı taraf itiraz dilekçesinde;

  • yukarda sayılmış olan tenfiz şartlarının oluşmadığını
  • yabancı mahkemeden alınan kararın kısmen veya tamamen yerine getirilmiş olduğunu veya yerine getirilmesine engel bir sebep oluştuğunu ileri sürebilir.

Mahkeme Kararına İtiraz  

Tanıma ve tenfizi istenen karara ilişkin verilmiş olan mahkeme hükmüne itiraz edilmesi mümkündür. Karara karşı aksi bir yol öngörülmemişse önce istinaf yoluna daha sonra temyize başvuru yapılabilir. Zira bazı davaların istinaf yoluna başvurabilmesi için dava değerinin belirlenen miktarın üstünde olması gerekir. İstinaf yoluna başvurulmasıyla birlikte tenfiz kararının icrası durur. Yani ilk derece mahkemesinin tenfize ilişkin vermiş olduğu karar kesin hüküm ve kesin delil niteliğini taşımaz.

Şart                                                               Açıklama

Yabancı mahkeme kararı                            Başka bir ülkenin mahkemesi tarafından verilmiş olması
Hukuk davasına ilişkin                                Bir hukuk davasıyla ilgili olması
Kesinleşmiş olması                                       İlgili ülkede kesinleşmiş olması
Mütekabiliyet                                                 Karşılıklılık ilkesinin olması
Kamu düzenine aykırı olmaması               Türkiye’deki kamu düzenine aykırı olmaması
Dava konusu veya taraflarla ilişkisi          Dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi olması
Savunma haklarına riayet                           Davalının savunma haklarına uygun verilmiş olması

Tenfiz ve Tanıma Davasında Ön Şartlar 2024

Mevzuat

 

Bunlar da hoşunuza gidebilir...

Popüler Yazılar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir