Tanıma Soybağının Reddi ve Babalık Davası (2025)
Bu yazıda, tanıma, soybağının reddi ve babalık davası konularını 2025 yılı güncel mevzuatı ve Yargıtay kararları ışığında ele alıyoruz. Her bir konu ayrı dava türüdür ve aralarında yasal sınırlar bulunur. Bu nedenle doğru bilgilenmek, süreleri kaçırmamak ve davaları usulüne uygun açmak çok önemlidir.
1. Soybağının (Nesebin) Reddi Davası
Babalık Karinesi Nedir?
Türk Medeni Kanunu’na göre evlilik içinde veya evliliğin sona ermesinden itibaren 300 gün içinde doğan çocuğun babası, kocadır. Bu duruma babalık karinesi denir.
Whatsapp Hattımızdan Avukatlarımız İle Hukuki Hizmet Alabilirsiniz.
Hangi Hallerde Açılır?
- Çocuğun, evlilik öncesi veya ayrı yaşama döneminde ana rahmine düştüğü ispatlanabiliyorsa
- DNA testi veya tanıklarla kocanın baba olamayacağı kanıtlanabiliyorsa
Kimler Açabilir?
- Koca
- Ana
- Çocuk (ergin olunca)
- Kocanın ölmesi, gaipliği veya sürekli ayırt etme gücünün kaybı durumunda: altsoyu, anne-baba
- Biyolojik baba olduğunu iddia eden kişi
Süreler:
- Koca: doğumu ve gebe kalma dönemini öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde
- Ana: doğumdan itibaren 1 yıl içinde
- Çocuk: erginlikten itibaren 1 yıl içinde
- Diğer ilgililer: ölüm, gaiplik, ayırt etme gücünün kaybı öğrenildikten sonra 1 yıl içinde
Görevli ve Yetkili Mahkeme:
- Görevli mahkeme: Aile Mahkemesi
- Yetkili mahkeme: davacının, davalının veya çocuğun yerleşim yeri mahkemesi
İspat Yükü:
- Evlilik içinde ana rahmine düşmüşse, davacının baba olmadığını ispat etmesi gerekir
- Evlilik öncesi veya ayrı yaşama döneminde gebe kalma varsa karine zayıflar
2. Babanın Çocuğu Tanıması
Tanıma Nedir?
Tanıma, baba ile çocuk arasında mahkeme kararı olmaksızın kurulan soybağı ilişkisidir. Baba, nüfus memuru, noter veya mahkeme huzurunda çocuğu tanıdığını beyan eder.
Tanımanın Geçerliliği:
- Tanıyan kişi küçük veya kısıtlıysa veli ya da vasi onayı gerekir
- Çocuk başka bir erkekle soybağı ilişkisi altındaysa, bu ilişki iptal edilmeden tanınamaz
Bildirim Süreci:
- Tanıma, ilgili nüfus memurluklarına bildirilir
- Çocuğa, anasına ve vesayet makamına haber verilir
3. Tanımanın İptali Davası
Kimler Açabilir?
- Tanıyan (aldatma, korkutma, yanılma nedeniyle)
- Ana, çocuk, çocuğun altsoyu, Cumhuriyet savcısı, Hazine, diğer ilgililer
İspat Yükü:
- Tanıyanın baba olmadığı ispat edilmelidir
- Ana veya çocuk açmışsa, tanıyanın gebe kalma döneminde anneyle cinsel ilişkide bulunduğuna dair inandırıcı kanıt sunması gerekir
Süreler:
- Tanıyan: sebebi öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl, her hâlde 5 yıl
- Diğer ilgililer: tanımayı ve gerçek babalığın mümkün olmadığını öğrendikleri tarihten itibaren 1 yıl, her hâlde 5 yıl
- Çocuk: erginlikten itibaren 1 yıl
4. Babalık Davası
Nedir?
Babalık davası, çocuğun biyolojik babasıyla soybağı kurulması için açılır. Ana veya çocuk tarafından açılabilir.
Kimlere Karşı Açılır?
- Biyolojik babaya
- Baba ölmüşse mirasçılarına
Süre:
- Ana: doğumdan itibaren 1 yıl
- Çocuk ile başka biri arasında soybağı varsa: bu bağ ortadan kalktıktan sonra 1 yıl
Babalık Karinesi:
- Babanın doğumdan önceki 180–300 gün aralığında anneyle cinsel ilişkide bulunması babalığa karine teşkil eder
- Başka bir erkeğin baba olma ihtimali daha yüksekse karine geçerliğini yitirir
Maddi Haklar:
Ana, aşağıdaki giderleri dava ile birlikte veya ayrı olarak talep edebilir:
- Doğum giderleri
- Doğum öncesi ve sonrası altı haftalık geçim giderleri
- Gebelik ve doğum nedeniyle oluşan diğer masraflar
Sonradan Evlenmede Soybağı
Ana ve babanın sonradan evlenmesi hâlinde çocuk, evlilik içinde doğmuş gibi kabul edilir. Bildirim yapılmamış olsa bile soybağı oluşur.
Soybağına İtiraz:
- Ana, baba, çocuk, altsoy, Cumhuriyet savcısı itiraz edebilir
- İtiraz eden, kocanın baba olmadığını ispatla yükümlüdür
Önemli Notlar
- Soybağının reddi davası ile babalık davası aynı dosyada birleştirilemez
- Her biri ayrı usulle ve ayrı sürelerde açılır
- Avukat desteği almak, hak kaybı yaşanmaması için önerilir
Kaynaklar:
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Soybağının reddi ve babalık davası aynı anda açılabilir mi?
Hayır. Bu iki dava, farklı hukuki temellere dayanır ve farklı amaçlar taşır. Soybağının reddi davası, mevcut yasal babalık ilişkisinin kaldırılması için açılırken; babalık davası, bir çocuğun belirli bir kişiden olduğu iddiasıyla soybağının kurulması içindir. Hukuki olarak ayrı değerlendirilir ve aynı anda yürütülemez.
2. Tanıma işlemi sonrası soybağı nasıl iptal edilir?
Tanıma işlemiyle kurulan soybağı, ancak “tanımanın iptali davası” ile ortadan kaldırılabilir. Bu davayı çocuğun annesi, çocuk, Cumhuriyet savcısı veya ilgili üçüncü kişiler belirli şartlar altında açabilir. Süreler hak düşürücüdür; örneğin, tanımayı öğrenen kişinin 1 yıl içinde dava açması gerekir.
3. Babalık davasında DNA testi zorunlu mu?
Genellikle mahkemeler DNA testiyle bilimsel delil ister. Ancak istisnai durumlarda tanık beyanları, yazılı belgeler veya diğer delillerle de babalık karinesi ispatlanabilir. DNA testi en güvenilir yöntemdir ve mahkemece talep edilebilir.
4. Ergin olmayan çocuk için kim soybağının reddi davası açabilir?
Ergin olmayan çocuklar kendi adlarına dava açamaz. Bu durumda çocuğun annesi, yasal temsilcisi, kayyımı veya mahkemenin atayacağı vasi, çocuğun menfaatine soybağının reddi davası açabilir.
5. Soybağının reddi davası kesin sonuç verir mi?
Evet. Mahkeme soybağını reddettiğinde karar kesinleştiği anda baba ile çocuk arasındaki yasal bağ geçmişe etkili şekilde sona erer. Bu karar, hem nüfus kayıtlarına işlenir hem de miras ve velayet gibi konularda etki doğurur.
6. Dava reddedilirse tekrar açılabilir mi?
Hayır. Soybağının reddi davası hak düşürücü süreye tabidir. 1 yıllık süre geçtikten sonra dava açma hakkı ortadan kalkar. Bu nedenle dava reddedilmişse ve süre geçmişse yeniden açılması mümkün değildir.
7. Soybağı karinesi nedir?
Soybağı karinesi, evlilik devam ederken veya boşandıktan sonraki 300 gün içinde doğan çocuğun babasının, annenin kocası olduğu varsayımıdır. Bu karine aksi ispat edilene kadar geçerlidir.
8. Evlilik sona erdikten sonra doğan çocuk için dava açılabilir mi?
Evet. Eğer çocuk boşanma tarihinden itibaren 300 gün içinde doğmuşsa, hala eski kocanın çocuğu sayılır. Ancak koca çocuğun kendisinden olmadığını düşünüyorsa, soybağının reddi davası açabilir.
9. Soybağı iptal edilirse çocuk sahipsiz mi kalır?
Hayır. Soybağı sadece baba yönünden kaldırılır. Çocuğun annesiyle olan yasal ilişkisi devam eder. Ayrıca, çocuk başka biri tarafından tanınabilir ya da babalık davasıyla yeni bir soybağı kurulabilir.
10. DNA testi reddedilirse ne olur?
Taraflardan biri DNA testine katılmayı reddederse, mahkeme bunu delil değerlendirmesinde dikkate alır. TMK 284. maddeye göre, sağlık açısından ciddi bir risk yoksa bu testten kaçmak, aleyhe yorumlanabilir.
11. Yurt dışında doğan çocuk için soybağının reddi davası açılabilir mi?
Evet. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan baba, çocuk yurt dışında doğmuş olsa da Türkiye’de dava açabilir. Yabancı ülke kayıtları da delil olarak kullanılabilir.
12. Davada tanık göstermek mümkün mü?
Evet. Tanık beyanları, annenin başka biriyle ilişkisi olduğunu göstermek, ayrı yaşama durumunu kanıtlamak veya kocanın baba olamayacak durumda olduğunu ortaya koymak için kullanılabilir.
13. Mahkeme kararı geri alınabilir mi?
Hayır. Soybağının reddine ilişkin mahkeme kararı kesinleştikten sonra geri alınamaz. Karar geçmişe etkili sonuç doğurur ve geri dönülemez niteliktedir.
14. Soybağı kaldırıldıktan sonra çocuk nafaka talep edebilir mi?
Hayır. Kararın kesinleşmesinden sonra baba ile çocuk arasındaki hukuki bağ kalktığı için, baba artık çocuk yönünden nafaka yükümlüsü olmaz.
15. DNA testi ücretini kim öder?
Genellikle mahkemece önce davacıdan alınır. Ancak dava sonucuna göre test masrafı haksız çıkan tarafa yüklenir. DNA testi devlet hastanesinde ya da Adli Tıp Kurumu’nda yapılırsa daha düşük maliyetlidir.
16. Eşlerin ayrı yaşadığı dönem için nasıl ispat yapılır?
Mahkeme kararları, kira kontratları, tanıklar, yazışmalar, otel kayıtları gibi her türlü belge ile ayrı yaşandığı ispatlanabilir. Bu belgeler soybağının reddi açısından önemlidir.
17. Velayet davasıyla birlikte soybağının reddi davası açılabilir mi?
Her ikisi ayrı konular olsa da aynı mahkemeye ayrı dosyalarla başvurulabilir. Velayet, çocuğun bakım ve eğitimiyle ilgilidir; soybağı ise hukuki bağ ile ilgilidir.
18. Çocuk başka bir ülkede doğmuşsa ve anne orada yaşıyorsa dava nasıl açılır?
Dava Türkiye’de, davacının yerleşim yerindeki aile mahkemesinde açılır. Gerekirse annenin ve çocuğun yurtdışından dinlenmesi için istinabe (adli yardımlaşma) yoluna başvurulabilir.
19. Koca çocuğu reddettiğinde annenin durumu ne olur?
Anne çocuğun bakımını tek başına üstlenir. Çocuğun biyolojik babasının tespiti için ayrıca babalık davası açılabilir. Bu süreçte anneye nafaka yükümlülüğü doğmaz.
20. Soybağının reddi kararı verildikten sonra ne zaman yürürlüğe girer?
Karar kesinleştikten sonra nüfus müdürlüğüne bildirilir ve kayıtlar düzeltilir. Kararın kesinleştiği tarih itibariyle hükümleri geçerli olur.
Soybağının Reddi Davası Nedir? Kimler Açabilir (2025)
