Kamulaştırma Bedeli Tespit ve Tescil Davası 2024-2025
Kamulaştırma, Devlet ve Kamu Tüzel Kişileri tarafından kamu yararı için gerekli özel kişilere ait taşınmaz malların ve kaynaklarin kanunda gösterilen esas ve usullere göre yetkili organlarca verilen karar uyarınca ve parası peşin ödenerek zorla mülkiyetinin alınması ve irtifak kurulmasına denir. İdarelerin hazırladıkları kamulaştırma projeleri (okul,yol,park vb.) kapsamında özel mülkiyette bulunan taşınmazların mülkiyetinin idareye geçirilmesi karşılığında mahkemece tespit edilen bedelin taşınmaz maliklerine ödenmesini içeren dava türüne denmektedir.
Kamulaştırma Şartları
1-Kamu yararı
2-Yetkili Organ tarafından karar alınmış
3-Kamulaştırmanın yasada gösterilen usul ve esaslara göre
4-Kamulaştırma Bedelinin peşin ödenmesi (Anayasa 46. ve 2942 sayılı Kanunun 3. maddesinde hangi hallerde bedelin taksitle ödenebileceği sayılmıştır)
5-Kamulaştırılan malın özel mülkiyette
6-Mülkiyetin, mal sahibinin rızası dışında alınması ya da kısıtlanması şartları ile kamulaştırma yapılabilmektedir.
Kamulaştırma, İdarenin ya da kamu tüzel kişilerinin ihtiyaç duyduğu bir taşınmazı satın alma ya da başkaca bir yolla temin edemediği hallerde kamu yararı gözeterek ve bedelini ödeyerek taşınmaza el atmasıdır. Bir diğer ifade ile İdarenin özel mülkiyetteki taşınmazlara yasal yollarla el atmasıdır. Kamulaştırma için değer tespiti yapılmalıdır.2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu 11.maddenin 1/g fıkrasına göre arsalarda kamulaştırma bedelinin tespiti “kamulaştırılma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlar” esas alınmak sureti ile yapılmaktadır. Arazinin Değeri=Net Gelir/Kapitalizasyon Faiz Oranı olarak formüle edilebilmektedir. Bu formül ile bir dekarının fiyatı ve metrekare birim fiyatı bulunacak daha sonrasında ise taşınmazın sahip olduğu yüzölçümü ile bu değer çarpılarak taşınmazın toplam değeri tespit edilebilecektir. Kanun’a göre, taşınmaz tarla ise yıllık getirebileceği net ürün geliri üzerinden, arsa ise emsal satışlar üzerinden, yapı ise yapı birim maliyet cetvelleri üzerinden kamulaştırma bedeli hesaplanır. Bu hesaplama alanında uzman bilirkişiler tarafından yapılmalıdır.
Kamulaştırma bedel tespiti davasını kim açar sorusu çok fazla gelmektedir. Kamulaştırmada bedel tespiti, ilgili kamu kuruluşunun bünyesinde oluşturulan Kıymet Takdir Komisyonu tarafından veya anlaşma sağlanamaz ise ilgili mahkemede görülecek bedel tespiti ve tescil davası neticesinde gerçekleştirilmektedir. davaya sebebiyet veren tarafın devlet kurumu olmasından kaynaklanmaktadır. Bu davanın açılmasında taşınmazı kamulaştırılan kişinin hiçbir kusuru olmadığından dava sırasında yapılan tüm yargılama giderlerini ve ilam avukatlık ücretini devlet karşılamaktadır. Kamulaştırma Kanunu 10.maddesi uyarınca kamulaştırma bedelinin tespiti için açılan dava, 4 ay içerisinde sonuçlandırılamazsa bu sürenin sonundan karar tarihine kadar kamulaştırma bedeline yasal faiz işletilir. Malikler idarenin teklifini kabul etmiyorsa, kamulaştırma İdare tarafından “Kamulaştırma Bedeli Tespit ve Tescili Davası” açılmak suretiyle tamamlanır. Son aşama Kamulaştırma Bedeli Tespit ve Tescil davasının açılması suretiyle kamulaştırmanın Mahkeme kanalıyla gerçekleştirilmesidir.
Mülkiyet ihtilafı ile ilgili davanın sonucunda, hak sahibi olduğuna mahkemece karar verilen kişinin müracaatı üzerine kamulaştırma bedelini tespit eden mahkemenin, paranın bu hak sahibine ödenmesi için bankaya yazacağı talimat üzerine para hak sahibine ödenir. Mahkemece tespit edilen bu bedel, taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkının kamulaştırılma bedelidir. Yerel Mahkeme aşaması bittiğinde mahkemece belirlenen tutar kamulaştırma bedeli olarak peşin ve nakit olarak, idare tarafından hak sahibi adına bankaya yatırılmaktadır. Mahkemece, 10 uncu maddede öngörülen usule göre kamulaştırma bedeli olarak tespit edilen miktarın, peşin ve nakit olarak mal sahibi idareye verilmek üzere belirleyeceği bir bankaya yatırılması ve yatırıldığına dair makbuzun ibraz edilmesi için alıcı idareye onbeş gün süre verilmektedir. Kamulaştırma Kanunun 38. maddesinde yer alan 20 yıllık süre doğrudan doğruya hakim tarafından dikkate alınması gereken ve zaman aşımı gibi kesme ve durma hükümlerine bağlı olmayan ve hakkın özünü ortadan kaldıran (hak düşürücü) bir süredir. Kamulaştırma işlemi için tesis edilen veyahut taraflarca anlaşılan kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi itibari ile 5 yıllık hak düşürücü süre başlamaktadır. Anlaşma tutanağı imzalanırken belirtilen bedelin 45 gün içinde ödeneceği malike tebliğ edilir ve malikten tapuda ferağ vermesi yani taşınmazın mülkiyetini idareye terk etmesi talep edilir. İdare, tapuda yapılacak işlem öncesi ödenecek tutarı bir bankaya bloke edilmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Kamulaştırma davaları iptal süresi kaç yıldır?
Hak düşürücü süre kaç gün?
Hak düşürücü süre uzatılabilir mi?
Kamulaştırma şerhi kaç yıl geçerlidir?
Kamulaştırma bedeli depo edilmezse ne olur?
Teiaş kamulaştırma bedelleri ne kadar?
İstimlak bedeline itiraz edilebilir mi?
Kamulaştırmada bedele itiraz nereye yapılır?
İstimlak parası e-devlette görünür mü?
Acele kamulaştırma bedeline itiraz edilir mi?
Arsa kamulaştırma bedeli nasıl hesaplanır?
Acele kamulaştırma parası ne zaman ödenir?
Kamulaştırma bedeli nasıl tespit edilir?
Kamulaştırma bedeli emsal alınır mı?
Kamulaştırma davasında masrafları kim öder?
Kamulaştırma bedel tespiti davasını kim açar?