Yabancı Mahkeme Boşanma Kararının Tanınması
Yabancı mahkeme kararının tanınması, onun tanındığı ülkenin yargısında etki doğurması anlamına gelir. Tanınan yabancı mahkeme kararları Türk hukukunda “kesin hüküm” ve “kesin delil” olmak üzere iki ayrı etkiye sahip olur. Türk hukuku tanıdığı mahkeme kararının maddi anlamda kesin hüküm etkisini kabul etmiş sayılır. Yani, yabancı mahkeme kararları artık Türk hukukunda maddi anlamda kesin hüküm etkisine sahip kararlarla aynı özelliği gösterir. MÖHUK 59. maddesine göre yabancı ilâmın kesin hüküm veya kesin delil etkisi yabancı mahkeme kararının kesinleştiği andan itibaren hüküm ifade eder.
Tanıma ve tenfiz davaları niteliği itibariyle teknik davalardır. Bu davalarda tanık dinletilmez, keşif yapılmaz, zorunlu olmadığı müddetçe bilirkişi incelemesi yapılmaz. Bu tür davalarda yargılama konusu, yabancı mahkeme kararının tanıma ya da tenfiz koşullarını taşıyıp taşımadığı konusunun incelenmesi ile sınırlıdır. Tanıma ve tenfiz davalarında zaman alan, davanın uzamasına sebebiyet veren husus, davalıya yapılan tebligatlardır. Dava dilekçesinin, duruşma tarihinin ve yargılama sonucunda verilen kararın davalıya tebliği zorunludur.
Tanıma ve Tenfiz Koşulları Nelerdir?
Tanıma ve tenfiz koşulları 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanununda düzenlenmiştir. Bazı milletlerarası sözleşmelerde düzenleme getirdikleri konularda tanıma ve tenfize ilişkin özel hükümler de yer almaktadır. Bu milletlerarası sözleşmeler genellikle tanıma ve tenfiz konusunda MÖHUK hükümlerinden daha basit şartlar getirmektedir.
Bu durumda bu milletlerarası sözleşme hükümleri uygulanacaktır. Eğer milletlerarası sözleşmede tanıma ve tenfiz konusunda MÖHUK hükümlerinden daha ağır şartlar yer alıyorsa MÖHUK hükümleri uygulanmakla beraber ilgili milletlerarası sözleşmedeki lehe hükümler de uygulama alanı bulacaktır.
Yabancı mahkeme ilamında sadece boşanma kararı bulunabilir veya boşanmaya ek olarak nafaka vb. konularda hüküm olabilir. İşte kişiler sadece boşanmanın Türkiye’de geçerlilik kazanmasını istiyorsa boşanmanın tanınması davası açabilirler. Bu davada sadece tanıma talep ediliyorsa diğer konularda mahkeme tenfiz hükmü kuramaz. Ayrıca boşanmanın tanınması işlemi her iki tarafın birlikte başvurması ile nüfus müdürlüğünde de gerçekleşebilmektedir.
Boşanma Tanıma Tenfiz Davası Nerede Açılır?
Genel anlamda tanıma tenfiz davası asliye mahkemelerinde açılıyor olsa da boşanma tanıma tenfiz davaları aile mahkemelerinde açılmaktadır. Yetkili mahkeme ise; davalının Türkiye’deki yerleşim yeri mahkemesidir. Eğer davalının Türkiye’de yerleşim yeri bulunmuyorsa bu sefer Türkiye’de sakin olduğu yer, bu da yoksa Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinde bu dava açılacaktır.
Tanıma ve Tenfiz İçin Aranan Esas Koşullar Nelerdir?
Türk mahkemesi, yabancı kararı MÖHUK m.54 hükmünde öngörülmüş tanıma ve tenfiz şartları yönünden inceler. Bu şartlardan sadece karşılıklılık şartı tanıma bakımından aranmazken diğer şartlar tanıma ve tenfiz için ortaktır.
Tenfiz için aranan şartlar MÖHUK’un 54. maddesinde sayılmıştır.
Tenfiz için aranan şartlar aşağıda sayılmıştır:
Kararın verildiği ülke ile Türkiye arasında mütekabiliyet bulunmalıdır.
Karar, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine giren bir konuda verilmiş olmamalıdır.
Yabancı mahkemeden verilen karar aşkın yetki oluşturmamalıdır.
Karar, Türk kamu düzenin aykırı olmamalıdır.
Karar, davalının savunma haklarına riayet edilerek verilmiş olmalıdır.
