Vergi İncelemesi Süreci 2024-2025
Vergi incelemesi, vergi mükellefi tarafnıdan beyan edilen vergi miktarının doğrulğuunun defter kayıtları, belge ve envanterin incelenerek teyit edilmesidir. Başka bir ifade ile; vergi incelemesi, vergi mükellefinin ve sorumluların yaptıkları işlemlerin, vergi müfettişleri tarafından denetlenilmesidir. Vergilendirme süreci, vergiyi doğuran olay ile başlayıp tarh, tebliğ, tahakkuk ve tahsil aşamalarından geçerek nihayetlenen bir dizi işlemi ifade etmektedir. Vergiyi doğuran olayla başlayan bu dinamik sürecin nihai amacı, verginin tahsil edilerek hazine hesaplarına aktarılmasına denir.
Vergi denetiminin temel amacı, vergi mevzuatına uygunluğun kontrol edilmesi ve vergi kaçakçılığının önlenmesidir. Vergi denetimi, vergi kaçakçılığı veya hataların tespit edilmesiyle daha fazla vergi geliri elde etmeyi amaçlamaktadır. Vergi vermek ile devletin kaynak yaratarak, yatırım ve harcamaları karşılamasını amaçlanmaktadır. Büyümeye katkıda bulunmak, gelir paylaşımını düzenlemek için de önem arz etmektedir. Vergi kaçakçılığı oluşan fiil halinde ya da sahte fatura/belge/defter hazırlama durumunda vergi kaçakçılığı suçunun tespit edilmesi için vergi suçları incelemesi yapılmaktadır. Vergi kaçakçılığı suçlarını tespit etmek, ortaya çıkarmak için vergi incelemesini müfettişler hazırlamaktadır. Vergi borcu cezaları, borcun türüne ve gecikme süresine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Genellikle, borcun ödenmediği her ay için belirli oran üzerinden gecikme faizi uygulanmaktadır. Ayrıca, vergi kaçakçılığı gibi durumlarda ağır para cezaları ve hatta hapis cezaları söz konusu olabilmektedir.
Vergi incelemesine alınacak mükellefler ya vergi dairesi dosyalarının taranması ya da Gelir İdaresi ve merkezi denetim elemanları kurullarının son dönemlerde yaptığı gibi modern denetim tekniklerinin kullanılması ile belirlenmektedir. Vergi kaçakçılığı oluşan fiil halinde ya da sahte fatura/belge/defter hazırlama durumunda vergi kaçakçılığı suçunun tespit edilmesi için vergi suçları incelemesi yapılmaktadır. Vergi kaçakçılığı suçlarını tespit etmek, ortaya çıkarmak için vergi incelemesini müfettişler hazırlamaktadır.
Geriye dönük olarak yapılacak vergi incelemelerinde en fazla 5 yıllık zaman zarfı için inceleme yapılabilir. 5 yıldan daha fazla geriye dönük vergi incelemesi yapılamaz.
Vergi borcundan dolayı hapse girilmez. Ancak, ödeme emri tebliği üzerine 15 gün içinde ödeme yapılımaz ve mal beyanında da bulunulmazsa, mükellef mal beyanında bulununcaya kadar, 3 ayı aşmamak üzere, tazyik hapsi ile cezalandırılmaktadır. Zamanaşımı süresi Vergi Usul Kanunu m. 114 kapsamında düzenlenmiştir. Vergi Usul Kanunu m 114. uyarınca vergi, vergi alacağının doğduğu takvim yıılnı takip eden yılın başından başlayarak beş yıl içinde tarh ve tebliğ edilmezse zamanaşımına uğramaktadır. Vergi borcu cezaları, borcun türüne ve gecikme süresine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Genellikle, borcun ödenmediği her ay için belirli oran üzerinden gecikme faizi uygulanır. Ayrıca, vergi kaçakçılığı gibi durumlarda ağır para cezaları ve hatta hapis cezaları söz konusu olabilmektedir. Vergi borcu affı ve yapılandırma kanunlarından genellikle tüm kişi ve kurumlar faydalanabilir. Yani vergi borcu olan hemen herkes bu kanunlar kapsamında borcunu yaıplandırabilmektedir.
Ülkemizde her sene yaklaşık 50.000 mükellef hakkında vergi incelemesi gerçekleştirilmektedir. Her yıl vergi incelemeleri ile mükellef başına ortalama 200.000 TL vergi tarhı ve 450.000 TL vergi ziyaı cezası önerilmektedir. Vergi incelemesinin sonucu mükellefe bir rapor ile tebliğ edilmektedir. İnceleme sonucunda Tarhiyat Öncesi Uzlaşma talebinde bulunulduysa tebligat inceleme elemanı tarafından, bulunulmadıysa tebligat vergi dairesi tarafından mükellefe yapılmaktadır. Vergi kaçakıçılığı suçundan dolayı hapis cezası almış bir kişinin, bu cezasını para cezasına çevirme hakkı bulunmamaktadır. Kişinin belirlenen süre içerisinde hapiste yatması gerekmektedir.
Vergi İncelemesi Sürecinde Mükellefin Hakları Nelerdir?
Vergi inceleme sürecinde vergi mükellefinin sahip olduğu birtakım haklar bulunmaktadır. Bu haklar
Vergi inceelmesi yapacak olan kişinin kimliğini görmek isteme
Vergi incelemesinin, mükellefin işyerinde yapılmasını isteme
Vergi incelemesinin, vergi dairesinde yapılmasını isteme
Vergi incelemesinin konusunu öğrenme hakkı
Süresinde defter ve belgeleri ibraz edemeyecek olan mükellefin, zor durumda olduğu gerekçesi ile ek süre isteme hakkı,
İşyeri incelemesinin, mesai saatleri dışında yapılmamasını isteme hakkı,
Vergi incelemesinin iş yerinde yerine getirilen faaliyetleri engellememesini isteme hakkı,
İnceleme sona erdiğinde, inceleme yapıldığına dair belge isteme hakkı,
İnceleme esnasında istenen belgelerin yazılı olarak istenmesini talep etme hakkı,
İnceleme esnasındaki hukuka aykırılıklar hakkında şikayette bulunma hakkı,
Tutanakların örneğini alma hakkı,
Tutanakları imzalarken ihtirazi kayıt koyma hakkı,
Kanuna aykırı defter, belge vs ele geçirildiğine ilişkin olarak düzenlenmiş tutanağı imzalamama hakkı,
Doğru vergi miktarının tespit edilmesini isteme hakkı,
Muhalefet şerhi hakkı,
Vergi inceeeme tutanağında kendi görüşüne de yer verilmesini isteme hakkı,
İhbarın doğru olmadığı hallerde ihbarda bulunan şahsın adını öğrenme hakkı.
Sık Sorulan Sorular
Vergiden ceza alan ne kadar yatar?
Vergi kaçıranları ihbar edene ödül ne kadar?
Maliye ne zaman inceleme yapar?
Vergi incelemesinde maksat nedir?
Vergi incelemesi kural olarak nerede yapılır?
2024 vergi affı olur mu?
Vergi cezası kaç yılda silinir?
Maliye usulsüzlük cezası ne kadar?
Vergi kaçırmanın cezası ne kadardır?
1 derece usulsüzlük cezası 2024 ne kadar?
Beyanname vermeme cezası 2024 ne kadar?
Vergi kaçırma cezası ne kadar 2024?
Fatura kesmemek vergi kaçakçılığı mıdır?
Hangi cezalar paraya çevrilebilir?
Uyarı: Yukarıdaki bilgi ve görüşlerimiz sadece yol gösterme amaçlıdır ve yasal tavsiye alma olarak değerlendirilemez. Azim Hukuk bürosu olarak , doğru ve güncel bilgiyi sağlamak için her türlü çabayı göstermektedir ancak, bu makalenin yayımlanmasından sonra yürürlüğe girebilecek olan yasa ve mevzuatlarda yapılan değişiklikler nedeniyle en güncel yasal gelişmeleri yansıtmayabilir. Bu nedenle, bu makaledeki hiçbir şey yasal tavsiye olarak görülmemeli ve herhangi bir karar vermeden veya bu makalede yer alan bilgilere dayanarak herhangi bir işlem yapmadan önce avukatlara danışmalısınız.
