Velayet Hakkının Kaybedilmesi ve Suçun Faili
TCK’nın 234/1-2. maddesine göre, çocuğun kaçırılması veya alıkonulması suçunun faili, velayet hakkını kaybetmiş olan anne, baba veya üçüncü derece dâhil kan hısımlarıdır. Mahkeme kararıyla velayet ebeveynlerden birine bırakıldığında, diğer ebeveyn velayet yetkisini kullanamaz. Bu durumda, velayet yetkisi elinden alınan ebeveynler ve kan hısımları, çocuğu kaçırma veya alıkoyma eylemlerinde suç işleyebilirler.
TCK Madde 234 Gerekçesi
Maddenin birinci fıkrasında, velayet yetkisi elinden alınmış olan ana veya babanın ya da üçüncü derece dahil kan hısmının, onaltı yaşını bitirmemiş bir çocuğu veli, vasi veya bakım ve gözetimi altında bulunan kimsenin yanından cebir veya tehdit kullanmaksızın kaçırması veya alıkoyması, suç olarak tanımlanmıştır. Böylece bu maddeyle çocuk üzerindeki velâyet veya vesayet hakları korunmaktadır.
Söz konusu suç, onbeş yaşını bitirmemiş olan çocuğun kaçırılması veya alıkonulması suretiyle gerçekleşir. Ancak, bunun için cebir veya tehdit kullanılmasına gerek yoktur. Ayrıca, çocuğun velayet yetkisi elinden alınmış olan ana veya baba ya da üçüncü derece dahil kan hısmı tarafından kaçırılmış veya alıkonulmuş olması gerekir.
Maddenin ikinci fıkrasında, söz konusu suçun nitelikli hâlleri belirlenmiştir. Buna göre, kaçırma veya alıkoyma fiillerinin cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle işlenmesi hâlinde faile daha ağır ceza verilecektir. Keza, kaçırılan çocuğun oniki yaşını bitirmemiş olması hâlinde de ceza artırılacaktır.
Yabancılar Tarafından Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması Suçu (TCK 234/3)
Anne, baba ve üçüncü derceye kadar kan hısımları dışında kalan akrabalar dahil herkes bu yasal düzenleme karşısında yabancıdır.
Kanuni temsilcisinin bilgisi veya rızası dışında evi terk eden çocuğu “çocuğun rızası olsa bile” yanında tutan kişi çocuğun ailesine veya yetkili makamlara durumu bildirmekle yükümlüdür. Çocuğun ailesini veya kolluk kuvvetleri – polis, jandarma, savcılık gibi yetkili makamları haberdar etmeyen kişi çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçunu işlemiş olur.
Bu maddedeki suç tipinin oluşması için şu iki şartın bir arada bulunması gerekir:
Çocuğun, kanuni temsilcisinin bilgisi ve icazeti olmadan fakat kendi istek ve arzusuyla evi terk etmesi gerekir
Evi terk eden çocuğun kendi isteğiyle failin yanına gitmesi veya onun yanında da yine kendisinin rızasıyla kalması gerekir.
Çocuğu Görme Hakkı
Her ne kadar velayet hakkı babada olmasa da babanın çocuğunu görme hakkı vardır. Öyle ki baba çocuğunu göremez ise mahkemeye bu konuyla ilgili başvuruda bulunabilir. Çocuğunu görmek her ebeveynin hakkıdır. Herhangi bir kusur sebebiyle aksi kararlaştırılmadıkça babanın çocuğunu görme hakkı vardır. Ancak, eğer mahkeme babanın çocuğunu görmesini çocuğun psikolojik, ruhsal, fiziksel gelişimi açısından zararlı görüyorsa aksi halde karar alabilir. Bu durumda mahkemenin kararı esastır. Mahkeme babanın çocuğunu görmesi konusunda aksi bir karar vermemiş fakat anne babanın çocuğunu görmesine engel oluyor ise babanın mahkemeye başvurma hakkı saklıdır. Ayrıca, mahkemenin belirlemiş olduğu görüş günlerinde baba çocuğunu görmelidir. Herhangi bir gerekçe ile anne çocuğu babaya göstermemezlik yapamaz.
Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması Suçu Cezası
Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçunun cezası, 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezasıdır. Hâkim, cezanın miktarını, 3 ay ve 1 yıl arasında kalacak şekilde belirler. Bu belirlemeyi yaparken, somut olayın koşullarını ve bazı faktörleri dikkate alır. Bu faktörler; suç sebebiyle meydana gelen zararın büyüklüğü, suçun işleniş şekli, suçun işlendiği yer ver zaman, çocuğun yaşı gibi değişkenlerdir.
Dava Zamanaşımı Süresi
Ceza yargılamasının kamu düzenine ilişkin olması sebebiyle zamanaşımı hususu savcı veya hâkim tarafından resen nazara alınmaktadır. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçunda dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Velayeti babada olan çocuğu anne kaçırırsa ne olur?
Çocuk adına ortak velayet var iken ya da mahkeme kararı ile velayete dair karar verilmemişken anne ya da baba, çocuğu yurtdışına kaçırması halinde, velayet hakkı ihlaline girmektedir. Böyle bir durumda, çocuğun bulunduğu ülkeden iadesi talep edilecektir.
Eşim çocuğumu kaçırdı ne yapmalıyım?
Mahkeme tarafından verilen geçici velayet durumunda, çocuğu kaçıran ebeveyne karşı çocukla kişisel ilişki kurma hakkı tanınabilir. Çocuğu teslim etmeme durumunda ise “çocuk teslim etmeme suçu” ile velayeti elinde tutan ebeveyne karşı şikâyet yoluna başvurulabilir.
TCK 234 şikâyete bağlı mı?
Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçunun soruşturması ve kovuşturması şikâyete bağlı değildir. Bu nedenle soruşturma ve kovuşturma re’sen yürütülür. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçunda yetkili mahkeme suçun işlendiği yer mahkemesi olup, görevli mahkeme ise Asliye Ceza Mahkemesidir.
Çocuk kaçırmanın cezası kaç yıl?
Kanunî temsilcisinin bilgisi veya rızası dışında evi terk eden çocuğu, rızasıyla da olsa, ailesini veya yetkili makamları durumdan haberdar etmeksizin yanında tutan kişi, şikâyet üzerine, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Çocuğu göstermeyen velayeti kaybeder mi?
Kişisel ilişki kurulduğunda çocuğun menfaatleri zarara uğrar ya da anne ve baba, çocuğa yönelik yükümlülüklerini yerine getirmez ise kişisel ilişki kurma hakkı reddedilebilir ve kendilerinden alınabilir. Sözgelimi, çocuğu göstermeyen velayeti kaybedecek koşulları sağlıyor olabilir.
Çocuk isterse velayet değişir mi?
Evet, çocuğun yaşının velayet değişikliği talebinde önemi vardır. Türk hukuk sisteminde genellikle 12 yaş ve üzeri çocukların görüşleri daha fazla dikkate alınır. Ancak bu durum kesin bir yaş sınırı olarak değerlendirilmemelidir.
Boşanmada baba çocuğu ne kadar görebilir?
Boşanmalarda babanın çocuğu görme süreleri genellikle ayda iki gün hafta sonuna gelecek şekilde görüşme süresi verilmektedir. Ayrıca yarıyıl tatillerinde birer hafta, dini bayramlarda birer gün olacak şekilde izin verilmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Velayeti babada olan çocuğu anne kaçırırsa ne olur?
Eşim çocuğumu kaçırdı ne yapmalıyım?
TCK 234 şikâyete bağlı mı?
Anne çocuğu alıp gidebilir mi?
Çocuk kaçırmanın cezası kaç yıl?
Anne hangi durumlarda velayeti alamaz?
