Tanıklıktan Çekinme
CMK Madde 45
(1) Aşağıdaki kimseler tanıklıktan çekinebilir:
a) Şüpheli veya sanığın nişanlısı.
b) Evlilik bağı kalmasa bile şüpheli veya sanığın eşi.
c) Şüpheli veya sanığın kan hısımlığından veya kayın hısımlığından üstsoy veya altsoyu.
d) Şüpheli veya sanığın üçüncü derece dahil kan veya ikinci derece dahil kayın hısımları.
e) Şüpheli veya sanıkla aralarında evlâtlık bağı bulunanlar.
(2) Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı nedeniyle tanıklıktan çekinmenin önemini anlayabilecek durumda olmayanlar, kanunî temsilcilerinin rızalarıyla tanık olarak dinlenebilirler. Kanunî temsilci şüpheli veya sanık ise, bu kişilerin çekinmeleri konusunda karar veremez.
(3) Tanıklıktan çekinebilecek olan kimselere, dinlenmeden önce tanıklıktan çekinebilecekleri bildirilir. Bu kimseler, dinlenirken de her zaman tanıklıktan çekinebilirler.
Çocuk Tanığın Dinlenmesi
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 52. Maddesine göre tanıkların dinlenmesi sırasındaki görüntü veya sesler kayda alınabilir. Ancak mağdur çocukların tanıklığında bu kayıt zorunludur. Çocuğun tanık olarak dinletilmesi için alınan görüntü ve ses kayıtlarının sadece ceza yargılanması kapsamında kullanılması zorunludur.
Yine aynı kanunun 236.maddesinde “İşlenen suçun etkisiyle psikolojisi bozulmuş çocuk veya mağdur, bu suça ilişkin soruşturma veya kovuşturmada tanık olarak bir defa dinlenebilir. Maddî gerçeğin ortaya çıkarılması açısından zorunluluk arz eden haller saklıdır.” Düzenlenmiştir. Bu kapsamda Cumhuriyet savcısı veya hâkim tarafından ifade ve beyanının özel ortamda alınması gerektiği ya da şüpheli veya sanık ile yüz yüze gelmesinde sakınca bulunduğu değerlendirilen çocuk veya mağdurların ifade ve beyanları özel ortamda uzmanlar aracılığıyla alınacaktır.
Sık Sorulan Sorular
Sanığın evlatlığı tanıklıktan çekinebilir mi?
Tanıklıktan çekinme hakkının kullanılabilmesi için, tanığın şu kişilerden biri olması gerekir: Şüpheli veya sanığın nişanlısı, eşi, kan veya kayın hısımları, evlatlığı veya evlat edineni. Beyanı kendisinin veya yakınlarının itibarını zedeleyecek veya ceza soruşturması veya kovuşturmasına sebep olacak olan kişi.
10 yaşındaki çocuk tanık olabilir mi?
İdrak yaşı olarak 8 yaş ve üzeri kabul edilmektedir. Tarafların tanık listesinde çocuk belirtilmemiş olsa dahi, Mahkeme velayetin belirlenmesi açısından çocuğu re’sen (kendiliğinden)dinleyebilir.
Kimler tanıklıktan çekinebilir HMK?
Tanığın beyanı kendisinin veya 248. maddede yazılı kişilerden birinin şeref veya itibarını zedeleyecek veya ceza soruşturmasına ve kovuşturmasına sebep olacaksa tanıklıktan çekinebilir. Tanığın beyanı meslek veya sanatına dair sırlarının ortaya çıkmasına sebep olacaksa kişi tanıklıktan çekinebilir.
Tanıklıktan nasıl Çekilebilirim?
Tanıklıktan çekinen kimse, çekinme sebebini ve bu sebebi haklı gösterecek delilini, dinleneceği günden önce yazılı veya davet edildiği duruşmada sözlü olarak bildirmek zorundadır. Mahkeme, duruşmada bulunan tarafları dinledikten sonra tanıklıktan çekinmenin haklı olup olmadığına karar verir.
Tanıklıktan çekilme dilekçesi nereye verilir?
Tanıklıktan çekinme hakkı bulunan kimse sebep göstermeksizin duruşmaya ditmediği takdirde hakkında zorla getirme kararı çıkarılabilir; bu sebeple duruşmaya gidip duruşmada tanıklıktan çekinme beyanının mahkemeye iletilmesi daha yerinde olacaktır.
Çocuk tanık nasıl dinlenir?
Dinlenme sırasında on beş yaşını doldurmamış olan çocukların yeminsiz dinlenmesi gerekmektedir. Aynı maddenin devamında ayırt etme gücüne sahip olmamaları nedeniyle yeminin niteliğini ve önemini kavrayamayan kişilerin de yeminsiz dinleneceği düzenlenmiştir.
12 yaşındaki çocuğun tanık ifadesi alınır mı?
İfade verebilecek olgunluğa ulaşmış çocuklarda; yaşları ne olursa olsun tanık sıfatıyla kolluk tarafından dinlenmelerine yasal engel yoktur. Buna göre, işlenen suçun etkisiyle psikolojisi bozulmuş çocuk veya mağdur; bu suça ilişkin soruşturma veya kovuşturmada tanık olarak bir defa dinlenebilecektir.
Yeğen tanıklıktan çekinebilir mi?
Kendisi veya yakınları aleyhine tanıklıktan çekilme hakkı Anayasa ile de güvence altına alınmıştır. “Hiç kimse kendisini ve kanunda gösterilen yakınlarını suçlayan bir beyanda bulunmaya veya bu yolda delil göstermeye zorlanamaz.”
Tanıklıktan vazgeçilir mi?
Kanunda açıkça belirtilmiş olan hâllerde, tanık olarak çağrılmış bulunan kimse, tanıklık yapmaktan çekinebilme hakkına sahiptir. Kişisel nedenlerle tanıklıktan çekinme sebeplerinin varlığı hâlinde, hâkim tanık olarak çağrılmış kimsenin çekinme hakkı bulunduğunu önceden hatırlatmak zorundadır.
