İstirdat Davası Nedir?
İstirdat, sözcük anlamı itibariyle “Geri alma, bir yeri yeniden ele geçirme, kurtarma” demektir. Hukuk literatüründe istirdat davası ise borçlu olunmadığı halde, kesinleşmiş icra takibi nedeniyle cebri icra tehdidi altında ödenen borcun geri alınması istemiyle açılan dava olarak karşılık bulur. Kişinin borçlu olmadığı halde ödediği paranın geri alınabilmesi amacıyla açılan istirdat davası, söz konusu ödeme nedeniyle hak kaybı yaşanmamasını sağlayan hakkı koruyucu nitelikli bir davadır.
İstirdat Davası Şartları
İstirdat davası şartları olarak şunları saymamız mümkündür:
Davayı hakkında icra takibi başlatılmış olan kişinin, icra takibi devam ederken açmış olması gerekir.
Davayı açacak kişi, ödemeyi cebri icra tehditi altında yapmalıdır. Yani kişinin hakkında açılan icra takibi onu ödeme yapmaya zorlamalıdır.
Kişinin ödemekle yükümlü olmadığı, zaten var olmayan bir borç söz konusu olmalıdır. Keza borç daha önce ifa edilmiş (ödenmiş) ise yine ortada olmayan bir borç söz konusudur.
Borçlu olmadığı halde ödeme yapan ve dava açmak isteyen kişi, ödeme emrine itiraz etmemiş veya itirazının kesin olarak kaldırılmış olması ile davayı açmalıdır.
Borçlu, borçlu olmamasına ya da borçlu olmadığını ileri sürmesine rağmen ödeme yapmış olmalıdır.
Davanın borcun ödendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde açılması gerekir.
Yargılama Usulü
İstirdat davası, borçlu görünen kişi veya borçlu yerine geçerek ödeme yapan kişi tarafından alacaklıya karşı açılır.
Yetkili mahkeme, takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesi veya davalı/alacaklının yerleşim yeri mahkemesidir.
Görevli mahkeme, Asliye Hukuk Mahkemesidir. Fakat taraflar arasındaki uyuşmazlığa bağlı olmak üzere özel mahkemelerde de (İş, Tüketici Mahkemeleri gibi) açılabilir.
Davada, genel yargılama ve ispat kuralları geçerlidir. Davacı, istirdat davasında İİK m.72/VIII hükmü uyarınca ”yalnız paranın ödenmesinin lazım gelmediğini” diğer bir deyişle gerçekte borçlu olmadığı bir parayı icra takibi sebebiyle ödediğini ispat etmekle yükümlüdür.
İstirdat Davasında Zamanaşımı
İstirdat davasının açılması hak düşürücü bir süreye bağlanmıştır. Bu süre, borç olmayan paranın icra dairesine adına açılan hesaba yatırılmasıyla işlemeye başlar ve bir yıl sonra sona erer. Bu paranın alacaklıya ödenip ödenmemesi bu süre bakımından önemli değildir. Bir yıllık süre, hak düşürücü süre olduğundan, mahkemece kendiliğinden nazara alınır.
İstirdat davası şartları nelerdir?
İstirdat davası açılabilmesi için paranın icra veznesine veya haricen alacaklıya ya da vekiline ödenmiş olması yeterlidir. İcra veznesine ödendi ise şayet paranın icra veznesine girmesi yeterli olup alacaklıya ödenmiş olması şart değildir. II. Borcun cebri icra tehdidi altında ödenmesi gereklidir.
İstirdat davasında ne incelenir?
İstirdat davası, kişinin karşılaştığı icra takibi sonucu borçlu olmadığı halde ödeme yapmak zorunda kaldığı durumlarda ödediği parayı geri alabilmesini sağlayan bir davadır. Niteliği itibariyle icra hukukundan kaynaklanan ve genel mahkemelerde görülen bir eda davasıdır.
İstirdat davası kaç yıl sürer?
İstirdat Davasının 1 Yıllık Hak Düşürücü Sürede Açılmış Olması İİK m. 72/7 uyarınca istirdat davasının borcun tamamen ödenmesinden itibaren bir yıl içerisinde açılması gerekmektedir. Bu bir yıllık süre hak düşürücü süre olup yargılamanın her aşamasından ileri sürülebileceği gibi mahkemece resen de dikkate alınır.
İstirdat davasında faiz istenir mi?
Nispi harca tabidir. Faiz de istenebilir. Görevli mahkeme, davanın değerine göre belirlenir. Alacak ticari bir uyuşmazlık içeriyor ve taraflar tacir ise istirdat davasında arabuluculuğa gidilmesi zorunlu olacaktır.
İcra takibi olmadan istirdat davası açılabilir mi?
İstirdat davasının açılabilmesi için, ödemenin icra takibi sırasında yapılması gerekir. İcra takibi henüz kesinleşmeden yapılan ödemeler cebri icra tehdidi altında yapılan ödeme sayılmaz. Buna karşılık, ödeme emrine itiraz etmeyen borçlu, takip kesinleştikten sonra borcunu öderse, istirdat davası açabilir.
İstirdat davasında faiz istenir mi?
Nispi harca tabidir. Faiz de istenebilir. Görevli mahkeme, davanın değerine göre belirlenir. Alacak ticari bir uyuşmazlık içeriyor ve taraflar tacir ise istirdat davasında arabuluculuğa gidilmesi zorunlu olacaktır.
İstirdat davasının reddi kesinleşmesi gerekir mi?
Bağımsız olarak açılan istirdat davası sonucunda verilen kararın icrası için kesinleşmesi aranmadığından, menfî tespit kararı içinde verilen istirdat kararının icrası için de kesinleşmesi aranmamalıdır.
İstirdat davası ihtirazi kayıt şart mı?
Dava, haciz tehdidi altında haksız olarak alınan paranın faiziyle istirdatı ve borçlu olunmadığının tespiti talebine ilişkindir. Bir borcun aslının ödenmesi durumunda fer’i borçların son bulduğunun kabulü için borcun aslının ödenmesi anında alacaklının ihtirazi kayıt ileri sürebilecek durumda olması gerekir.
