Sigorta Girişi Geç Yapılan İşçinin Kıdem Tazminatı Hakkı
Sigorta Girişi Geç Yapılan İşçinin Kıdem Tazminatı Hakkı, Sigorta bildirimi gerçek tarihlerle bağdaşmayan, sigorta girişi geç yapılan ve işe giriş tarihi farklı bir tarih olarak bildirilen çalışanlar, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve bu doğrultuda işçilik alacaklarının tahsili için işçilik alacakları davası (kıdem tazminatı, fazla mesai ücreti vs.) ve primleri bildirilmemiş/ödenmemiş günler için hizmet tespit davası açabilirler.
Sigortasız İşçi Çalıştırma Tazminat Davası
İşveren bu kapsamda iş güvencesi ve kötüniyet tazminatına mahkum edilebilir şöyle ki; İşçi sigortasız bir şekilde işyerinde çalışıyorsa ve söz konusu çalışılan işyeri eğer ki 30 ve üzeri işçinin çalıştığı bir işyeriyse ve işçi sırf sigortasız çalıştırıldığını SGK’ya bildirdiği için işten çıkarılmışsa bunun neticesinde işe iade davası açar ve işbu davayı kazanırsa, bu kazanıma rağmen işveren onu işe geri almazsa, en az 4 en çok 8 aylık ücret tutarında iş güvencesi tazminatı ödemesi gerekmektedir. İşçinin çalıştığı işyerinde 30’dan az işçi varsa ihbar tazminatı miktarının 3 katı tutarunda “kötü niyet tazminatı” ödemek zorundadır.
Sigorta Girişinin Geç Bildirilmesi
İşverenler, bazı durumlarda sigorta giriş kayıtlarını geç yapmakta ve işçileri mağdur etmektedir. Bu halde işçiler iş sözleşmelerini feshedebilir ve sonrasında işçilik alacakları için dava açabilirler. Sigorta girişinin geç yapılması işçinin kıdem süresini ve dolayısıyla birçok hakkını etkilemektedir. Keza emeklilik hesaplamalarında işçinin çalışma süresi ve çalışma yılı önem teşkil etmektedir. Bugün birçok çalışan erken tarihlerde sigortalı olduklarından ötürü emeklilik hakkı elde etmişlerdir. Bu nedenle sigorta primlerinin doğru bir şekilde Kurum’a bildirilmesi çok önemlidir.
SGK Primlerinin Eksik Yatması Nedeniyle İşçi Ne Yapabilir?
SGK primleri hiç yatmayanlar veya eksik yatanlar durumu alo 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bilgi Hattını arayıp durumu bildirebilirler. Kurumun denetim memurları kişinin iş yerine gelip soruşturma yaparlar. Bu noktada memurlara gösterilecek yazılı belgeler iddianın ispatında önemlidir. Ödeme makbuzu gibi maaşın gerçek tutarına ilişkin belgeler delil olarak kullanılabilir. Eksiklik fark edilirse düzeltilir, işverene gecikme cezası, zammı ve idari para cezası kesilir. Ancak uygulamada bu denetimin işveren üzerinde herhangi bir baskı unsuru oluşturmadığı ve işçinin mağduriyetine engel olmadığı görülmektedir.
Sigortasız Çalışan İşçinin Hakları Nelerdir?
İşçinin sigortasız çalıştırıldığı süreye ilişkin olarak hizmet tespit davası açma hakkı vardır. Hizmet tespit davasını açmak için 5 yıllık bir zamanaşımı süresi vardır. Çoğu işçi sigortasız çalıştırıldığını veya sigorta primlerinin düşük ödendiğini tespit ettiğinde, işveren tarafından işine son verileceği kaygısı nedeniyle yasal yollara başvurmaktan çekinmektedir. Böyle durumlarda işçinin “köyü niyet tazminatı” alma hakkı olduğu unutulmamalıdır.
Hizmet Tespit Davası Kaç Yıl Geriye Gider?
Hizmet tespit davasının kaç yıl geriye gideceğine yönelik bir sınırlama yoktur. Örneğin işçi işyerinde 15 yıl çalışmış olsun. İşten ayrıldığında 15 yıl önce işe başlama tarihinin Kuruma 5 ay geç bildirildiğine yönelik hizmet tespit davası açtığı varsayılsın. Bu dava sonucu işçinin 15 sene önceki eksik çalışma süresi tespit edilmiş olacaktır. Sonuç olarak işçi işten ayrıldığı tarihten itibaren 5 yıllık süre içerisinde bu davayı açmış olması halinde dava sonucunun kaç yıl geriye gideceğine yönelik sınırlama mevcut değildir.
Sigortam Ne Zamana Kadar Başlatılmalı ?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca, deneme süresi de dahil işçinin işyerinde işe başladığı andan itibaren Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmiş ve sigortasının başlatılmış olması gerekir.
Sigorta hak ve yükümlülükleri 4-1/a bendi (SSK) kapsamında sigortalı sayılanlar için çalışmaya başladıkları tarihten itibaren başlar.
– İşverenler, 4-1/a bendi (SSK) kapsamında sigortalı sayılan kişileri, (istisnalar haricinde) sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdür.
Sigortasız İşçi Çalıştırmanın Cezası
Sigortasız işçi çalıştıran işverenlerin tespit edilmesi ve yapılacak olan inceleme neticesinde söz konusu işverenlere idari para cezası kesilecektir. Söz konusu cezalar her sene değişmekte olup, 2024 yılı için;
İşe başlama bildirgesinin verilmemesi halinde 20.016,00 TL,
SGK beyannamesinin verilmemesi durumunda 20.016,00 TL,
1 ay boyunca sigortasız çalıştırılması halinde 41.000,00 TL,
İşçi sigortasız olarak 2 aydır çalıştırılıyorsa cezası 82.000,00 TL,
yıl sigortasız işçi çalıştırma cezası işe giriş harici ortalama cezası 240.000,00 TL’dir
Sigortasız çalıştırılan işçiye ait primlerin geç ödenmesine ilişkin gecikme cezası,
Teşvik primlerinden yararlanamama,
İş kazası ve meslek hastalığından kaynaklı tazminatlar ve bağlanacak olan gelirlerin işverence ödenmesi.
Hizmet Tespit Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme
İşçi çeşitli durumlarda hizmet tespit davası açabilir. Bunlardan biri de sigorta primlerinin eksik ya da hiç yatırılmaması durumunda açılabilen hizmet tespit davasıdır.
Hizmet tespit davası İş Mahkemesi’ne açılır. İş Mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk mahkemesi görevli olur. İşçinin ikametgahında bulunan yer mahkemesi ya da iş yerinin bulunduğu ikametgahtaki yer mahkemesi yetkilidir. SGK aleyhinde bir dava açıldığında ise Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerinde bulunan yer İş Mahkemesi’ne dava açılır.
