Mirasta Mal Paylaşımı Ve Saklı Payın Korunması Davası
Mirasta Tenkis Davası Nedir?
Tenkis davası, miras bırakanın tasarruf özgürlüğünü aşarak saklı pay sahibi mirasçıların miras hakkına yaptığı tecavüzün giderilmesi ve miras bırakanın yaptığı tasarrufun kanuni sınırlar içerisine çekilmesi için açılan bir davadır.
Tenkis davası miras hukukuna ilişkin bir dava olup murisin (miras bırakanın) ölümü halinde açılabilen bir davadır. Muris sağ iken bu davanın açılması mümkün değildir. Tenkis davası, miras bırakanın bazı mirasçılar aleyhine mirastan mal kaçırma işlemlerine karşı oldukça etkili bir hukuk davasıdır.
Saklı Paylı Mirasçı Kimdir?
Saklı paylı mirasçılar TMK 506. maddesinde yasal mirasçılar arasından belirtilmiştir. Miras bırakanın altsoyu yani çocukları, evlatlıkları, torunları ve onların çocukları ile miras bırakanın anne-babası ve miras bırakanın eşi saklı paylı mirasçıdır.
Miras hukuku ile yer alan saklı paylı mirasçı haklarından yararlanabilmek için kişilerin resmi olarak miras bırakanın nüfusuna kayıtlı olması gerekir. Miras bırakanın alt soyundan olan bireylerin tamamı saklı paylı mirasçıdır. Kanunda sayılan kişiler haricinde miras bırakanın kardeşleri, yeğenleri, teyzeleri ya da amcaları gibi akrabalarına saklı pay hakkı tanınmaz. Kardeş, yeğen, kuzen, dede, nine saklı paylı mirasçı değildir. Bu kişilerin saklı paylı mirasçı sıfatıyla tenkis talebinde bulunması mümkün değildir.
Mirasta Tenkis Davasına tabi sağlar arası kazandırmalar nelerdir?
Türk Medeni Kanunu Madde 565’de emredici biçimde ve sınırlı olarak düzenlenmiştir.
“Aşağıdaki karşılıksız kazandırmalar, ölüme bağlı tasarruflar gibi tenkise tâbidir:
Mirasbırakanın, mirasçılık sıfatını kaybeden yasal mirasçıya miras payına mahsuben yapmış olduğu sağlararası kazandırmalar, geri verilmemek kaydıyla altsoyuna malvarlığı devri veya borçtan kurtarma yoluyla yaptığı kazandırmalar ya da alışılmışın dışında verilen çeyiz ve kuruluş sermayesi,
Miras haklarının ölümden önce tasfiyesi maksadıyla yapılan kazandırmalar,
Mirasbırakanın serbestçe dönme hakkını saklı tutarak yaptığı bağışlamalar ve ölümünden önceki bir yıl içinde âdet üzere verilen hediyeler dışında yapmış olduğu bağışlamalar,
Mirasbırakanın saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yaptığı açık olan kazandırmalar”
Buna ilişkin bir kazandırma varsa terekeye yeniden dahil edilerek tereke hesabı baştan yapılacaktır.
Tenkis Davası Açabilecek Kişiler Kimlerdir?
Tenkis davası, saklı paya sahip yasal mirasçılar tarafından açılabilir. Dolayısı ile diğer yasal mirasçıların tenkis davası açma hakkı yoktur.[4]
Bu hak şahsa bağlı bir hak olup, başkasına devri mümkün kılınmamıştır. Saklı paylı mirasçı miras payını devretmesi durumunda dahi, tenkis davası hakkı devralana geçmeyecektir. TMK m. 560 uyarınca tenkis davası açılabilmesi için, saklı paylı mirasçının saklı payı ihlal edilmiş ve dolayısı ile karşılığını alamamış olmalıdır. Dolayısıyla, saklı paylı mirasçı sahip olduğu saklı payı vasiyet veya sağlararası kazandırmalar ile elde etmiş ise tenkis davası açamaz.[5]
Mirasçının saklı payının ihlal edilip edilmediği değerlendirilirken kendisine karşı yapılmış olan iadeye tabi kazandırmalar ve tenkise tabi sağlararası kazandırmaların ve tenkise tabi ölüme bağlı tasarrufları da nazara almak gerekmektedir.
Tenkis Davası Kime Karşı Açılmalıdır?
Tenkis davası kural olarak saklı pay sahibi mirasçılar tarafından, yani miras bırakanın eşi, çocukları, torunları, anne ve babası tarafından ;
miras bırakanın lehine ölüme bağlı tasarruf yaptığı kişi veya kişilere yada kurumlara yahut bunların ölmesi halinde yasal mirasçılarına karşı açılmalıdır. Örneğin vefat eden A, çocukları B ve C ‘nin saklı pay oranını aşan şekilde miras sözleşmesi yapmak suretiyle komşusu D’ye üç otomobil, lüks bir daire ve Ardahan da üç yüz dönüm arsa bırakmıştır. B ve C ihlal edilen saklı pay oranlarını miras paylaşımına katmak için lehine ölüme bağlı tasarruf yapılan komşu D’ye bir dava açmak suretiyle mirasın tenkisin, talep edebileceklerdir.
Sık Sorulan Sorular
Saklı pay hangi durumlarda alınamaz?
Kanunda sayılan kişiler haricinde miras bırakanın kardeşleri, yeğenleri, teyzeleri ya da amcaları gibi akrabalarına saklı pay hakkı tanınmaz. Kardeş, yeğen, kuzen, dede, nine saklı paylı mirasçı değildir. Bu kişilerin saklı paylı mirasçı sıfatıyla tenkis talebinde bulunması mümkün değildir.
Tenkis davası hangi hallerde açılamaz?
Tenkis davası, miras bırakanın ölümünden önce açılamaz. Saklı paylı bir mirasçı, miras bırakanın sağken kendi saklı payını ihlal eden bir işlem yaptığını bilse dahi, buna dair miras bırakanın ölümünden önce dava açamaz.
Saklı pay davasını kimler açabilir?
Davayı her saklı paylı mirasçı diğerlerinden bağımsız olarak açabilir. Burada tasarruf oranına tecavüz miktarı tüm saklı paylar göz önüne alınarak hesaplanmasına rağmen; bulunacak tenkis edilebilir miktarın tamamı değil de sadece dava açan mirasçının saklı payı kadar tenkis edilebilir.
Saklı pay nasıl kaçırılır?
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile saklı pay ihlali mümkün olabilmektedir. Bazı durumlarda ölünceye kadar bakma sözleşmesi saklı pay hakkına sahip kişilerden mal kaçırmak amacı ile muvazaalı şekilde yapılabilmektedir.
Tenkis davası şartları nelerdir?
Tenkis davası açılması bakımından TMK Md. 571 gereğince iki ayrı süre öngörülmüştür: *Mirasçıların saklı paylarının zedelendiği öğrendikleri tarihten itibaren 1 YIL, *Her halde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın açılması tarihinin üzerinden 10 YIL geçmekle, Dava hakkı düşer.
Kardeş kardeşi mirastan men edebilir mi?
Mirastan men etme işlemi, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiştir. Miras bırakan, sadece çocuklarını değil, anne ve babasını da mirasçılıktan çıkarabilir. Ayrıca torunu, kardeşleri ve gelini de mirasçılıktan çıkarabilirsiniz. Mirastan men ile saklı paylı mirasçıların dahi miras payları ellerinden alınabilir.
