Haksız Yere Tutuklanma
Kişiye isnat edilen suçun işlenip işlenmediği ise yargılama ile belirlenecektir. Ana hatlarıyla değinildiği üzere; gerekli usul ve esaslara uymayan, kanuni sınırların dışında kalan ve hukuk devleti ilkesine aykırı düşen bir karar “haksız tutuklama” niteliğindedir.
Haksız Tutuklama, Gözaltı, Arama ve El Koyma Nedir?
Tutuklama, gözaltı, yakalama ve elkoyma gibi tedbirler ceza muhakamesinde “koruma tedbirleri” olarak adlandırılır. Koruma tedbirlerinin 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’na aykırı uygulanması halinde ise “haksız tutuklama”, “haksız gözaltı”, “haksız yakalama”, “haksız el koyma”, “haksız arama” söz konusu olur.
Ceza hukukunda koruma tedbirleri, soruşturma ve müteakip kovuşturma sırasında uygulanabilir. Ancak bu koruma önlemleri ölçülü ve orantılı olarak uygulanmalıdır. Adli makamlarca tutuklama, yakalama, gözaltına alma veya el koyma gibi koruyucu tedbirler uygulanarak yürütülen soruşturma veya kovuşturma sonucunda şüpheli veya sanığın masum olduğu anlaşıldığında; yani mahkemece beraat kararı veya savcılık tarafından takipsizlik kararı verildiğinde koruma tedbirlerinin de haksız olarak uygulandığı tespit edilir.
Haksız Uygulanan Koruma Tedbirleri Sebebiyle Hangi Durumlarda Tazminat Davası Açılabilir? (CMK 141)
Şahsına yönelik haksız şekilde koruma tedbiri uygulanan kişilerin hangi hallerde tazminat davası açabileceği 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 141. maddesi’nde sayılmıştır. Bu doğrultuda suç soruşturması veyahut kovuşturması esnasında haksız şekilde koruma tedbiri uygulanan kişiler şu durumlarda tazminat davası açabilirler:
Kanunlarda belirtilen koşullar dışında hakkında yakalanan, tutuklanan veya tutukluluğunun devamına karar verilenler (CMK m. 141/1-a ),
Kanunî gözaltı süresi içinde hâkim önüne çıkarılmayanlar (CMK m 141/1-b),
Kanunî hakları hatırlatılmadan veya hatırlatılan haklarından yararlandırılma isteği yerine getirilmeden tutuklananlar (CMK m.141/1-c),
Kanuna uygun olarak tutuklandığı hâlde makul sürede yargılama mercii huzuruna çıkarılmayan ve bu süre içinde hakkında hüküm verilmeyenler (CMK m.141 /1-d),
Kanuna uygun olarak yakalandıktan veya tutuklandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilenler (CMK m. 141/1-e),
Mahkûm olup da gözaltı ve tutuklulukta geçirdiği süreleri, hükümlülük sürelerinden fazla olan veya işlediği suç için kanunda öngörülen cezanın sadece para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu cezayla cezalandırılan (CMK m.141/1-f),
Yakalama veya tutuklama nedenleri ve haklarındaki suçlamalar kendilerine, yazıyla veya bunun hemen olanaklı bulunmadığı hâllerde sözle açıklanmayanlar (CMK m. 141/1-g),
Yakalanmaları veya tutuklanmaları yakınlarına bildirilmeyenler (CMK m.141/1-h),
Hakkındaki arama kararı ölçüsüz bir şekilde gerçekleştirilenler (CMK m 141/1-i),
Eşyasına veya diğer malvarlığı değerlerine, koşulları oluşmadığı halde elkonulan veya korunması için gerekli tedbirler alınmayan ya da eşyası veya diğer malvarlığı değerleri amaç dışı kullanılanlar veya eşyaları zamanında geri verilmeyenler (CMK m.141/1-j),
Haksız Tutuklama Nedeniyle Tazminat Davası Kime Karşı Açılır?
Haksız tutuklama ve gözaltı nedeniyle tazminat davası, Maliye Hazinesi aleyhine karşı açılır.
Bu bağlamda, tazminat davasının lehine sonuçlanabilmesi için, yaşanan haksızlığın ve uğranılan zararın, açık ve kesin bir şekilde kanıtlanması gerekmektedir. Haksız tutuklama ve gözaltı nedeniyle tazminat iddiasında bulunmak için kanunen belirlenen şartların varlığı ve zarara uğranılan süreçle ilgili somut delillerin sunulması şarttır.
Mağdurlar, yazılı ve somut deliller ile tutuklama ve gözaltı süreçlerinin haksız olduğunu kanıtlamalı ve tazminata hükmedilmesini sağlamak için adil bir hukuk mücadelesi vermelidir. Tüm bu süreçlerde, kişinin yanında yer alacak ve ona rehberlik edecek bir avukatın rolü büyük önem taşımaktadır. Haksız tutuklama ve gözaltı nedeniyle tazminat talebinde bulunurken, uzman bir avukattan hukuki yardım almak, mağdurun haklarını en iyi şekilde savunmasına yardımcı olmaktadır.
Tazminat Davası Açma Süresi Ne Kadardır?
Ceza Muhakemesi kanunu madde 142 düzenlemesinde süreye ilişkin hüküm vardır. Haksız tutuklama veya yukarıda bahsettiğimiz haksız veya usulsüz uygulamalara maruz kalan kişilerin burada yer alan süre içerisinde tazminat talepli dava açması gerekiyor.
Buna göre, tazminata neden olan karar veya hükmün kesinleştiği hususu ilgiliye tebliğ edilir ve bu tebliğden itibaren 3 ay içerisinde tazminat davası açılır. 3 aylık süre hak düşürücü olduğu için bu süreden sonra artık tazminat talep etmek mümkün olmaz.
Her halükarda tazminata neden olan olayın üzerinden 1 yıl geçmesiyle artık tazminat talep etmek mümkün olmaz. Dolayısıyla sürelerin geçirmemeye önem vermek gerekmektedir.
Haksız Tutukluluk Tazminatı İsteyemeyecek Kişiler Kimlerdir?
Tazminata hak kazanmadığı hâlde, sonradan yürürlüğe giren ve lehte düzenlemeler getiren kanun gereği, durumları tazminat istemeye uygun hâle dönüşenler.
Genel veya özel af, şikâyetten vazgeçme, uzlaşma gibi nedenlerle hakkında kovuşturmaya yer olmadığına veya davanın düşmesine karar verilen veya kamu davası geçici olarak durdurulan veya kamu davası ertelenen veya düşürülenler.
Kusur yeteneğinin bulunmaması nedeniyle hakkında ceza verilmesine yer olmadığına karar verilenler.
Adlî makamlar huzurunda gerçek dışı beyanla suç işlediğini veya suça katıldığını bildirerek gözaltına alınmasına veya tutuklanmasına neden olanlar tazminat talebinde bulunamazlar.
Tazminat Davalarında Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?
Haksız gözaltı, haksız tutuklama veya haksız el koyma kararlarına ilişkin zamanaşımı süresi bulunmamaktadır. CMK 142.maddesinde haksız uygulanan bu koruma tedbirlerine dair hak düşürücü süre öngörmüştür. Tazminat davası kararın veya hükmün kesinleşip ilgilisine tebliğinden itibaren üç ay ve herhalde kesinleşme tarihini izleyen bir yıl içerisinde açılmalıdır. Bu sürelerin herhangi bir sebeple uzatılması mümkün değildir. Tazminat isteminde bulunacakların belirtilen sürelere uyarak dava açması gerektiği, aksi halde dava hakkının düşeceği unutulmamalıdır. Tazminat davası neticesinde Devlet, ödediği tazminat miktarını görevinin gereğine aykırı davranan hakim ve Cumhuriyet savcısına bir yıl içerisinde rücu etmelidir.
Haksız Tutuklama Nedeniyle Tazminat Davasında Görevli ve Yetkili Mahkemeler
Haksız Tutuklama Nedeniyle Tazminat Davası için, başvuran kişinin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki ağır ceza mahkemesinde dava açılması gerekmektedir. Ancak, talep edenin yerleşim yerinde ağır ceza mahkemesi bulunmuyorsa, yetkili ve görevli mahkeme yerleşim yerine en yakın ağır ceza mahkemesidir. Başvuran kişinin yerleşim yeri dışındaki bir ağır ceza mahkemesinde dava açılırsa, mahkeme yetkisizlik kararı verecek ve davayı kişinin ikametgahının bulunduğu yerdeki ağır ceza mahkemesine yönlendirecektir.
Sık Sorulan Sorular
Haksız TUTUKLAMA tazminat HESAPLAMA
Haksız TUTUKLAMA Tazminatı Ne kadar
Beraat tazminatı HESAPLAMA
Haksız TUTUKLAMA tazminatı nasıl tahsil edilir
Cezaevi tazminat HESAPLAMA
Haksız TUTUKLAMA manevi tazminat miktarı HESAPLAMA
1 günlük gözaltı tazminat
Haksız tutuklama tazminat nasıl tahsil edilir?
Haksız tutuklama nedir?
Kesinleşen tazminat ne zaman ödenir?
Hangi suçlarda tazminat alınır?
Haksız Yere Tutuklanma
