Haksız Tahrik Nedir?
Haksız tahrik, kişinin haksız bir fiilin kendisinde meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işlemesi halinde ceza sorumluluğunu azaltan bir ceza indirimi nedenidir.
Haksız tahrik etkisi altında suç işleyen kişinin kusur yeteneğinde bir azalma söz konusudur. Kusur yeteneğinde azalma meydana gelen fail, haksız tahrik altında suç işlediğinden ceza indiriminden yararlanır.
Haksız Tahrikin Koşulları Nelerdir?
Haksız tahrikin koşulları aşağıda sayılmıştır:
Tahrike neden olan bir eylemin olması,
Eylemin haksız olması,
Haksız eylemi fail üzerinden öfke ve şiddetli üzüntüye neden olması,
Suçun haksız tahrike neden olan kişiye işlenmesi.
Haksız Tahrik Şartları
Haksız tahrik indirimi ancak bazı şartların varlığı halinde uygulanabilir. Bu şartlardan bazılarının kanun metninde açıkça yazılmış olmasına karşın bazılarına çıkarım yoluyla ulaşılabilmektedir. Bu sebeple buradaki açıklamalarımız Yargıtay’ın benimsediği koşullar üzerinden yapılacaktır. Yargıtay yakın tarihli birçok kararında haksız tahrik şartlarını aşağıdaki gibi saymıştır:
1- ) Tahriki oluşturan bir fiil bulunmalı,
2- ) Bu fiil haksız olmalı,
3- ) Fail öfke veya şiddetli elemin etkisi altında kalmalı,
4- ) Failin işlediği suç, bu ruhi durumun tepkisi olmalı,
5- ) Haksız tahrik teşkil eden eylem, mağdurdan sadır olmalıdır.
Haksız Tahrik Koşulları
Tahrik eden, haksız bir fiili gerçekleştirmiş olmalıdır.
Haksız fiilin tahrik edilene yönelik olması şart değildir.
Haksız fiile karşı hiddet ya da şiddetli üzüntü duyulmalıdır.
Tahrik edilen, haksız fiilin etkisiyle tahrik edene karşı suç işlemelidir.
Haksız fiil ile tepki suçunun aynı zamanda olması gerekmez.
Tepki suçu tahrik edene ya da edenlere yönelik olmalıdır.
Tahrikin şartları varsa hakim tahrik indirimi uygulamak zorundadır.
Tahrikin etkisiyle işlenen suça karşı işlenen yeni suçtan dolayı tahrik indiriminden faydalanılamaz.
Haksız tahrik ile hukuka uygunluk nedenleri aynı fiilde bir arada bulunamaz.
Haksız fiil ile tepki suçu arasında oran bulunması gerekmez.
Haksız tahriğin şartları yokken var zanneden kişi hata hükümlerinden faydalanabilir.
Haksiz tahrikle takdiri indirim nedenleri bir arada bulunabilir.
Haksız Tahrik İndirimi
Haksız tahrik altında suç işleyen kişilere yönelik ceza uygulaması 5327 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 29. maddesinde düzenlenmiştir. Bu kapsamda, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine 18 ila 24 yıl arasında hapis cezası verilirken, müebbet hapis cezası yerine 12 ila 18 yıl arasında hapis cezası uygulanır. Diğer durumlarda ise cezanın 1/4 ile 3/4 arasında bir kısmı indirilir.
Bazı suçların haksız tahrik altında işlenmesi durumunda ceza verilmemesini öngören özel düzenlemeler bulunmaktadır. Örneğin, karşılıklı hakaret durumunda taraflardan birine veya her ikisine ceza verilmeyebilir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, haksız tahrik kavramını özellikle Hakaret Suçu açısından özel bir hükümle düzenlemiştir. Bu düzenlemeler, adaletin sağlanması ve ceza hukukunun etkin bir şekilde uygulanması amacıyla yapılmıştır.
Haksız Tahrik İndirim Oranı
Haksız tahrikin cezalarda ne kadar bir indirime neden olacağını yukarıda inceledik. Ancak alt ve üst limitler somut olayın şartlarına göre hakim tarafından belirlenir. Örneğin müebbet hapis cezasına çarptırılan bir kişinin, tahrik nedeniyle 12 ila 18 yıl arasında alacağı indirilmiş cezanın net tayini, olayın gerçekleşme şekline, tahrikin niteliğine ve özelliklerine göre değişiklik gösterecektir.
Sık Sorulan Sorular
Haksız tahrik ne demek örnek?
Örneğin küfür edilmesi durumunda öfkelenen failin karşı tarafa ” O anda” saldırganlık göstermesi haksız tahrike girmektedir. Öfke ve şiddet nedenine bağlı olarak yapılan uygulamalarda, mağdurun faile karşı tahrik edici doğrudan hareketlerde bulunması durumudur.
Haksız tahrik hangi hallerde uygulanır?
TCK’nın 29. maddesinde ceza sorumluluğunu azaltan bir neden olarak düzenlenen haksız tahrik hükmünün uygulanabilmesi için mağdurdan kaynaklanmış haksız bir davranış veya söz bulunması, sanığın da bu haksız fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işlemesi gerekmektedir.
Neler tahrik sayılır?
Ceza hukuku açısından ise tahrik bir kişiyi suç işlemeye yönlendirme, kişinin iradesine etki ederek kişinin suç işlemesi için harekete geçirilmesi, kişinin suç işleme yönündeki iradesinin kışkırtılması, kişinin belirli bir davranışı sergilemeye yönlendirilmesi gibi anlamlara gelmektedir.
Haksız tahrik indirimi ne kadar olur?
Haksız tahrik altında suç işleyen kişiye verilecek ceza, müebbet hapis cezası yerine on sekiz yıldan yirmi dört yıla, müebbet hapis cezası yerine ise on iki yıldan on sekiz yıla kadar hapis cezasına indirilebilir.
Aldatma haksız tahrik sayılır mı?
Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2017/906 Esas, 2020/64 Karar sayılı ve 06.02.2020 tarihli ilamında; aldatılma halinde aldatılan eş haksız tahrikten yararlanırken, diğer aile fertleri haksız tahrik hükümlerinden yararlanamadığı içtihat edilmiştir.
Tahrik varsa adam öldürmenin cezası kaç yıl?
Adam öldürme suçu bakımından 76, özel bir haksız tahrik düzenlemesine yer vermiştir. Bu düzenlemeye göre; “Genel olarak kabul edilebilir şiddetli bir heyecan hâli içerisinde bir başkasını öldürmeye sürük- lenen kişi beş yıldan on yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır”.
Haksız tahrike karşı meşru müdafaa olur mu?
Savunmada aşırıya kaçılması halinde fail ya haksız tahrik hükümlerinden ya da meşru savunmada sınırın aşılması hükümlerinden yararlanabilir. Örneğin, kendisine yumruk atan birini silahla vurup öldüren kişi meşru müdafaa şartları gerçekleşmediği için yalnızca haksız tahrik indiriminden yararlanabilir.
Hangi küfürler hakaret sayılmaz?
Kaba ve nezaketsiz söz ve davranışlar hakaret suçunu oluşturmaz. “Terbiyesiz, saygısız, yalancı, lan, ulan” vb. kaba ve nezaketsiz sözler hakaret suçu oluşturmaz. Örneğin, kişinin ayakkabılarını çıkartıp ayaklarını masanın üzerine koyması veya bağırarak konuşması hakaret sayılmaz.
Tahrik etmenin cezası nedir?
(2) Halkın bir kesimini, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge farklılığına dayanarak alenen aşağılayan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
